Верш, які нельга напісаць

***
Падае сьнег на поўначы і на поўдні,
восені па калена, зіме да плячэй.
Падае сьнег пад колы сонца і поўні:
выпаў – і дзень свабодны, і ночыць мякчэй.

Сьнег на Менск і Варшаву, на Вену і Вільню,
захінае сьвятло, бо і сам – сьвятло.
Сьнег, які толькі ўчора сышоў на хвілю.
Сьнег, якога ўжо вечнасьць тут не было.

Сьнег на хваіны з плітамі і крыжамі,
сьнег на вочы і вушы, на бэз і глог.
Сьнег да самага неба ў белай піжаме,
што запаўзае ў самы глыбокі бярлог.

Сьнег барадою з ваты, як у батлейцы,
на вандроўных грэшнікаў і сьвятых.
Сьнег на тых у чарзе, і тых у калейцы,
тых, што ў Бога за пазухай, і ня тых.

Сьнег на дарогу з дому і шлях дадому
між халодным сэрцам і галавой.
Сьнег, што сьніцца ад летась сабе самому,
і абудзіцца заўтра вадой жывой.

Сьнег дзьмухаўцу на голаў, бы строіць кепікі:
"Ты, жаўтароты, сьпяшайся, бялей, сталей!"
А ў чырвонае ружы настрой някепскі:
бел-чырвонаю ружай цьвіце далей.

***
Ганьне Севярынец

Першая доза – эмблема тугі,
радасьці ўкол – другая.
Тым, хто радзіўся ня з той нагі,
мала што памагае.

Сьнежань на левым плячы тваім,
студзень – другою дозай.
Цемра накрыла Вершалаім.
Зараз крычацьмеш прозай.

Пекла і рай на лакдаўне, хоць
едуць кудысь багамолкі.
Бібліятэка – тут і выходзь,
бо наступная – могілкі.

Дзень малаціў языком, як цэп.
Ноч не прынесла лекаў.
Застаецца вечны рэцэпт
з букіністычных аптэкаў.

Там, дзе ў стужцы зла і дабра
плач і боль неадольны,
зь перасадкай дабрацца да бра,
верхняй або настольнай.

Там, дзе ня сьпіць надзея ўначы,
хопіць яе дабра вам:
казкі казак – на левым плячы,
песьні песень – на правым.

Першая доза – знакам бяды,
золатам дня – другая.
Сьвята, якое з табой заўжды,
зноўку перамагае.


Зімовы краявід з пасткай для Ікара

Сьпяшаецца вецер і вершы хаваюцца ў шалік.
Настрой на арэлях і думкі таксама на шалях.

Заход над вадой, як апошні заход у жыцьці.
Захочаш — у вір, не захочаш — у вырай ляці.

Дунай рукавамі сьлязу непатрэбную выцер.
Нашчадак Скарыны вагаецца: Прага ці Піцер.

Скарыначкай лёд загусьцеў на паверхні ракі —
і Брэйгель, адкінуўшы крылы, прымерыў канькі.

Так, правільна Бройгель, ды слова цяжкое, патоне
і аўтара зь вершыкам разам зацягне ў прадоньне.

Ледзь выгукнеш слова, хай доктар адкажа: "Жыве".
А тое, што плавае добра, далей паплыве.


***
Ня дай вам бог кахацца ўзімку,
а давядзецца – вам жа горш!
Зь вятрамі сьнег ідзе ў абдымку,
і выжывае толькі морж.

Узімку ў экзатычны тур бы,
да пірамід і міражоў,
а вы хаваецеся ў гурбы
ад завірух і скавышоў.

Ні хостэлаў, ні love-гатэляў.
Па лёдзе – не ступіць нагой.
І верны сябра не патэліў,
што вольны маецца пакой.

На шыбах ледзяныя кветкі.
На вейках ледзяшы ад сьлёз.
А за акном сьмяюцца сьведкі
з дваіх вар'ятаў у мароз.

Сабаку за парог ня пусьціш,
калі нармальны гаспадар…
Ці ты прысьніў такую вусьціш,
ці іншым сьніцца твой кашмар?

Каханьне – тэма для паэзій,
у сьне мацнейшае ўдвая…
Дзьве таксы бегаюць па сьнезе –
яна і я.


***
Так хочацца быць чыстым лірыкам,
бадзяцца зь лірай пад пахай,
схавацца ад грубай прозы
ў Пружаны ці ў Рагачоў.
Але дастаюць паскуднікі
й крычыш: "Гамафобы, нах.й!" —
згубіўшы за паўгадзіны
паўтысячы чытачоў.


Сучасны верш

Не бяды, што сучасны верш
такі, які ёсьць,
бо яго першыя чытачы —
перакладчыкі,
і аўтар ня хоча абразіць іх вершам,
які нельга перакласьці.

Бяда, што сучасны верш
такі, які ёсьць,
бо яго апошнія чытачы –
паэты,
і аўтар ня хоча абразіць іх вершам,
які нельга напісаць.


Урокі францускай

А на фотцы, дзе я ў зялёнцы, пачатак лета,
а на той, дзе ў валёнках, пачатак горкі зімовай.
"Лісапета" кажу, а Сьвета мне: "Бісіклета".
(Ейны тата дырэктар школы з францускай мовай.)

А на трэцяй фотцы купаюся ў рэчцы голы,
на чацьвертай Сьвета зь мяне сьмяецца ў бікіні.
А на пятай відаць аўто дырэктара школы,
што паедзе з дачкой у горад — і зь ёй загіне.

Вечарамі Сьвета сьпявала, на дзіва нізка.
Я трымцеў, калі пра маленькі караблік слухаў.
У францускіх паэтаў труна — другая калыска,
па-француску дзіцячы хор — выкліканьне духаў.

У французаў людзі — зрынутыя анёлы,
і любая зямля жывому — куток чужыны.
Чым далей жыву, тым меней помню са школы,
і дырэктар зь мяне сьмяецца, як бог з машыны.

Я палову жыцьця ня згадваў аб ім і Сьвеце.
А ўначы прыйшла і сьпявае мне, як жывая.
З кожнай нотай бярэ вышэй, чым на гэтым сьвеце.
З кожным словам менш разумею, ды падпяваю.


***
Я амаль вар'яцеў, калі сьніў яе прысмак і водар,
так уразіў абрад недзіцячы малога мяне.
"Беражыся, ад іх ледзь ня згінуў дзядуля твой Фёдар", —
скажа ўнуку бабуля, а Фёдар цішком падміргне.

Як з разьбегу ў ваду, як залезьці па квецень на ліпу
ці з дарослай прамоклай суседкай хавацца ў будан, —
праз гады цалавалі да млосьці, да кашлю, да хрыпу
Эсмэральда й Кармэн у пуантах і пачцы "Жытан".

Пі, цыганка, нагбом, пакаштуй вінаград мой кляшторны.
Пагайдайся на стужцы навін за мяжою мяжы.
Пакажы мне, як дыхаць радзімай праз зум маніторны.
Па руках, па фэйспалме далоняў маіх варажы.

Варажы, як лядовыя замкі чакаюць адлігу,
белавескія зорачкі падаюць жніўню ў прыпол…
Як зубры разбурылі гулаг і футбольную лігу —
на зямлі, дзе гулаг ажывае хутчэй за футбол.

Як над мёртвай калужницей вырасьце першая лотаць,
як закончыцца лютасьць няўмелаю першай сьлязой.
Варажы мне пра дом, а выгнаньне руку пазалоціць —
шэсьць краінаў чужых у кішэнях зьвіняць драбязой.

Варажы, як на золку ў агні дагарае паленьне,
як у пары над возерам пара чакае зару.
Ёсьць прывычкі, што шкодзяць здароўю мацней ад паленьня, –
гэтак моцна, што, кінуўшы іх, я дакладна памру.

Замкі з дыму айчыны? Будую ў паветры краіну
пад канвоем высокага месяца і кадэбэ.
Кідаў сотні разоў, ды ўсьміхаецца класіка ў сьпіну,
бо ня кіну
цябе.
Фота Марыі Сёдэрберг