Сяргій Жадан
...І зброя, якой замала, і трохі нязломных нас
Сяргій Жадан
+ + +
І штосьці абавязкова даецца ўзамен,
калі адбіраецца гэтак шмат.
Штось набываеш, як раптоўны досьвед разьвітаньня. Бо адкуль ты мог
дазнацца аб тым, як абрываецца нітка, і як спыняецца сярод часу
разгубленае сэрца?
Боль.
Боль і надзея вяртаюць табе страчанае адчуваньне гэтага сьвету.
Робяць жывым згустак тваёй сутнасьці, надаюць ёй сэнсу.
Боль і надзея, якіх ты ніяк не чакаў,
пра якія не казалася за сямейным сталом.
Адкуль ты мог пачуць гэты голас лесу,
спалоханага агнём, хто б яшчэ мог табе
навесьці зрок, наладзіць яго,
нібы раяль, каб вока ня хібіла,
пазнаючы сярод поля хаду
сутоньневага зьвера?
І калі ўжо вытрымаў, калі перажыў
шалёнае балансаваньне па-над зімой,
сабраўшы да купы страхі, быццам кніжкі
з бацькоўскай бібліятэкі,
як зможаш цяпер наракаць на цяжар
выпадку, што вывеў цябе
на халоднае паветра гісторыі?
А таму ня сьмей,
ня сьмей наракаць там,
дзе сьціскаюцца зубы зьнявечанага ландшафту,
дзе ня плачуць апаленыя лютасьцю,
абрамленыя сьвятлом,
месячным сьвятлом пасечаныя.
Боль і надзея яднаюць нас
сярод проймаў цёмнага неба.
Боль і надзея, ніба дзве лёгкія дзяўчынкі-тапеліцы,
зь якіх адкачалі зялёную ваду сажалкі,
вярнуўшы жыцьцё.
Боль і надзея, як дом, перабудаваны
пасьля пажару.
Толькі сярод гэтай бездані, калі адыходзіць мінулае,
быццам бераг у цемру, сярод гэтай безьлічы
пакутаў
зьяўляецца прысмак любові да таго,
што рабіла цябе дарэчным
гэтай вясной, такім зразумелым, дакладным,
пастаўленым супраць сонца,
на ветры асьветленым.
Я бачыў, як сонныя жанчыны ў вагоне хапаюцца за нябачны голас, нібы за нітку, што выведзе ў калідор.
Я бачыў, як гаснуць агні імпэту над галовамі мужчынаў.
Як дзеці прыпадаюць да прыцемкаў, нібы да маці. Як псы замаўкаюць,
пабачыўшы сонца, што рухаецца над горадам.
Але будзе гэтае лета,
гэтая веліч абпаленае ракі,
і мальцы на асфальтавай футбольнай пляцоўцы,
нібы літары ў Канстытуцыі — сьведчаць пра роўнасьць народжаных
на межах,
роўнасьць і чэснасьць людзей, што змалку
прызвычайваюцца зьдзіраць скуру аб жорсткі асфальт двароў,
прызвычайваюцца да болю і надзеі,
ушываюць у сьветлыя разрывы цела
згусткі ліпеньскага сонца.
Але будзе лета,
і цягнікі, што вяртаюцца ў горад,
нібы рыбакі,
хай не вяртаюцца без улову,
хай перавозяць з гораду ў горад нашу надзею —
горкую, як дым,
як пісьмо
горкую…
05.07.2022
Олеся Мамчыч
Азоў
помста справа
халодная
халоднымі рукамі чалавек
цісьне на курок
і выцірае халодны пот тыльным
бокам далоні
усё, больш ніякага руху ня будзе
ніякага агню і ніякай страты
вытраш руку насуха цьвёрдым ручніком
вытраш да крыві
30.07.2022
***
добра ваяваць з расізмам, а не зь безнадзейнасьцю
добра ведаць, хто твой вораг
добра кахаць
добра ведаць каханьне на памяць
добра сустрэць кагосьці
па дарозе з вайны
добра адбудоўваць каланады
бяз даху
каланады бяз даху
я там жыву
дождж мой пёс
сонца мой пёс
і пёс мой — веды
не магу нікуды эвакуявацца
са сваімі псамі
***
пёс заходзіць у ваду
вецер зьдзімае паўвозера
на мяне
ўсе на беразе чакаюць буры
а я не чакаю
бачу твой твар
на той палове вады
што ляціць на мяне
ляціць і ляціць
як шмат вады
як шмат цябе
***
маё цела сышло з рэек
мокрая тэмпэратура
мокрыя чырвоныя вяргіні
растуць у роце
я затанчу гэтым разам
усімі спадніцамі
і цяплом
я затанчу гэтым разам
у чорных лакерках
і гук будзе бегчы як лісіца
я хапаю за хвост лісіцу —
між мной і табой больш няма вайны
толькі вайна
Анатоль Дністравы
***
цацкі маіх дзетак нерухомыя
ў пустой кватэры
ня чуюць крокаў дачкі і сына
ня чуюць іх сьмеху размоваў і сварак
ня чуюць гукаў мультфільмаў і піяніна
яны замерлі з таго часу
як дзеці пакінулі дом
калі на сьвітанку завылі сырэны
і нашыя ціхія сны
нашыя сьветлыя й вясёлыя дні
нібы старажытную вазу
разьбілі на друзачкі
цацкі маіх дзетак моўчкі сочаць за мной
калі я прыходжу самотны дадому
блукаю ў дзіцячых пакоях
раз-пораз кранаюся рэчаў
настольных гульняў кніжак расфарбовак
пальцы мае бездапаможна дрыжаць
пальцы мае рыдаюць
Ірына Шувалава
**грамадзянка сьвету**
хто ты ніхто ты грамадзянка сьвету
дзе твой дом і як цябе клічуць
як вымаўляць тваё імя ір’яна
не спатыкнуўшыся аб літару ы
як аб жалезны скрабок пры ўваходзе ў хату
аб які твой working-class дзед
аббіваў са сваіх ботаў не сваю зямлю
як мець з табой справы жанчына
не падобная кажуць да іншых жанчын у тваёй краіне
так нібы ўсе жанчыны ў тваёй краіне
цалкам падобныя быццам гарошыны
ў доўгім стручку рынкавае эканомікі
ляжаць прыціснуўшыся адна да адной
аднолькава тугімі азадкамі й грудзьмі
чакаюць таго хто прыйдзе іх вылушчыць
як цябе зразумець калі ты гаворыш
амаль без акцэнту (грэйт джоб)
або з акцэнтам (сэксі рашан вуман)
або калі ты не гаворыш бо за цябе
звычайна гавораць іншыя (гуд гёрл)
або калі ты проста зашмат гаворыш
як усе жанчыны, бэйбі
калі ты ўваходзіш у пакой
прысутныя круцяць насамі
гэта казыча ім ноздры
твая ўсходнеэўрапейскасьць
салодкі танны парфюм
уласна так пахне незаможнасьць незалежнасьць
страх злосьць пакоі для іміграцыйных сумоўяў
маленькія кухні ў танных кватэрах
дзіцячыя сьліны каровіны кізякі
прадушаныя сядзеньні ў аўтобусах
рондаль з пазаўчорашнім баршчом
так пахне нацыя рэвалюцыя карупцыя пэтыцыя
санкцыя ратацыя прастытуцыя дэпартацыя
скрынка са старымі фотаздымкамі
вясковая цётка што поруч сядае ў мэтро
так пахне мая кроў
і калі ў аэрапорце
спэцыяльна намуштраваны пёс
абнюхвае мае рэчы
я ведаю што мяне
вось-вось выкрыюць —
але я не баюся я гатовая
стаць на карачкі
у элегантным ружовым палітоне
і гучна зарыкаць у адказ
Мар’яна Саўка
***
Багародзіца, радуюся,
Калі жывыя, загарэлыя як чэрці
І шлюць сьмешныя сэлфі.
Заміраю, калі ідуць,
Іканічна прыгожыя,
Пакідаюць свае
Рэнтгенаўскія погляды
На мігатлівых экранах.
Ты заўважыла, Дзева,
Дзівацтвы нашае мовы.
Між словамі замерці і памерці
Часам адлегласьць у хвілю,
Часам — у стагодзьдзі.
Колькі нам гадоў, Марыя,
Колькі вякоў?
Што зламала наш час?
Ён неяк дзіўна ідзе
Між расьцяжкамі.
***
Усё як ня з намі, любая, неяк ня так, зірні:
Лета ў піке і падае, як самалёт з вышыні.
Чарніцы, нібы цямрэча, сьціснутая ў руцэ.
Я сёньня купаўся ў прыфрантавой рацэ.
Дзяцей, якія ня вырастуць, бачыў учора ў сьне.
Буслы па гарачым іржышчы праходзілі паўзь мяне.
Любая, вечнасьці не існуе, ёсьць толькі зламаны час
І зброя, якой замала, і трохі нязломных нас.
***
Хто сьпіць у травах? Бог заснуў у травах.
Ён доўга йшоў, стаміўся і прылёг.
Над ім заход у колерах яскравых.
Пакінуты заплечнік каля ног.
Ён сьпіць, бо зазямліцца сном павінны.
Ішоў паветрам, выйшаў па вадзе.
Адвечны вецер гойдае сьцябліны.
Мурашка ўратаваўся ў барадзе.
Пчаліныя пілоты ў гучным роі
Зьбіраюць таямніцы хараства.
Бог сьпіць у травах, як дзіця малое.
Сядае сонца. Шамаціць трава.
Пераклаў з украінскай Андрэй Хадановіч
+ + +
І штосьці абавязкова даецца ўзамен,
калі адбіраецца гэтак шмат.
Штось набываеш, як раптоўны досьвед разьвітаньня. Бо адкуль ты мог
дазнацца аб тым, як абрываецца нітка, і як спыняецца сярод часу
разгубленае сэрца?
Боль.
Боль і надзея вяртаюць табе страчанае адчуваньне гэтага сьвету.
Робяць жывым згустак тваёй сутнасьці, надаюць ёй сэнсу.
Боль і надзея, якіх ты ніяк не чакаў,
пра якія не казалася за сямейным сталом.
Адкуль ты мог пачуць гэты голас лесу,
спалоханага агнём, хто б яшчэ мог табе
навесьці зрок, наладзіць яго,
нібы раяль, каб вока ня хібіла,
пазнаючы сярод поля хаду
сутоньневага зьвера?
І калі ўжо вытрымаў, калі перажыў
шалёнае балансаваньне па-над зімой,
сабраўшы да купы страхі, быццам кніжкі
з бацькоўскай бібліятэкі,
як зможаш цяпер наракаць на цяжар
выпадку, што вывеў цябе
на халоднае паветра гісторыі?
А таму ня сьмей,
ня сьмей наракаць там,
дзе сьціскаюцца зубы зьнявечанага ландшафту,
дзе ня плачуць апаленыя лютасьцю,
абрамленыя сьвятлом,
месячным сьвятлом пасечаныя.
Боль і надзея яднаюць нас
сярод проймаў цёмнага неба.
Боль і надзея, ніба дзве лёгкія дзяўчынкі-тапеліцы,
зь якіх адкачалі зялёную ваду сажалкі,
вярнуўшы жыцьцё.
Боль і надзея, як дом, перабудаваны
пасьля пажару.
Толькі сярод гэтай бездані, калі адыходзіць мінулае,
быццам бераг у цемру, сярод гэтай безьлічы
пакутаў
зьяўляецца прысмак любові да таго,
што рабіла цябе дарэчным
гэтай вясной, такім зразумелым, дакладным,
пастаўленым супраць сонца,
на ветры асьветленым.
Я бачыў, як сонныя жанчыны ў вагоне хапаюцца за нябачны голас, нібы за нітку, што выведзе ў калідор.
Я бачыў, як гаснуць агні імпэту над галовамі мужчынаў.
Як дзеці прыпадаюць да прыцемкаў, нібы да маці. Як псы замаўкаюць,
пабачыўшы сонца, што рухаецца над горадам.
Але будзе гэтае лета,
гэтая веліч абпаленае ракі,
і мальцы на асфальтавай футбольнай пляцоўцы,
нібы літары ў Канстытуцыі — сьведчаць пра роўнасьць народжаных
на межах,
роўнасьць і чэснасьць людзей, што змалку
прызвычайваюцца зьдзіраць скуру аб жорсткі асфальт двароў,
прызвычайваюцца да болю і надзеі,
ушываюць у сьветлыя разрывы цела
згусткі ліпеньскага сонца.
Але будзе лета,
і цягнікі, што вяртаюцца ў горад,
нібы рыбакі,
хай не вяртаюцца без улову,
хай перавозяць з гораду ў горад нашу надзею —
горкую, як дым,
як пісьмо
горкую…
05.07.2022
Олеся Мамчыч
Азоў
помста справа
халодная
халоднымі рукамі чалавек
цісьне на курок
і выцірае халодны пот тыльным
бокам далоні
усё, больш ніякага руху ня будзе
ніякага агню і ніякай страты
вытраш руку насуха цьвёрдым ручніком
вытраш да крыві
30.07.2022
***
добра ваяваць з расізмам, а не зь безнадзейнасьцю
добра ведаць, хто твой вораг
добра кахаць
добра ведаць каханьне на памяць
добра сустрэць кагосьці
па дарозе з вайны
добра адбудоўваць каланады
бяз даху
каланады бяз даху
я там жыву
дождж мой пёс
сонца мой пёс
і пёс мой — веды
не магу нікуды эвакуявацца
са сваімі псамі
***
пёс заходзіць у ваду
вецер зьдзімае паўвозера
на мяне
ўсе на беразе чакаюць буры
а я не чакаю
бачу твой твар
на той палове вады
што ляціць на мяне
ляціць і ляціць
як шмат вады
як шмат цябе
***
маё цела сышло з рэек
мокрая тэмпэратура
мокрыя чырвоныя вяргіні
растуць у роце
я затанчу гэтым разам
усімі спадніцамі
і цяплом
я затанчу гэтым разам
у чорных лакерках
і гук будзе бегчы як лісіца
я хапаю за хвост лісіцу —
між мной і табой больш няма вайны
толькі вайна
Анатоль Дністравы
***
цацкі маіх дзетак нерухомыя
ў пустой кватэры
ня чуюць крокаў дачкі і сына
ня чуюць іх сьмеху размоваў і сварак
ня чуюць гукаў мультфільмаў і піяніна
яны замерлі з таго часу
як дзеці пакінулі дом
калі на сьвітанку завылі сырэны
і нашыя ціхія сны
нашыя сьветлыя й вясёлыя дні
нібы старажытную вазу
разьбілі на друзачкі
цацкі маіх дзетак моўчкі сочаць за мной
калі я прыходжу самотны дадому
блукаю ў дзіцячых пакоях
раз-пораз кранаюся рэчаў
настольных гульняў кніжак расфарбовак
пальцы мае бездапаможна дрыжаць
пальцы мае рыдаюць
Ірына Шувалава
**грамадзянка сьвету**
хто ты ніхто ты грамадзянка сьвету
дзе твой дом і як цябе клічуць
як вымаўляць тваё імя ір’яна
не спатыкнуўшыся аб літару ы
як аб жалезны скрабок пры ўваходзе ў хату
аб які твой working-class дзед
аббіваў са сваіх ботаў не сваю зямлю
як мець з табой справы жанчына
не падобная кажуць да іншых жанчын у тваёй краіне
так нібы ўсе жанчыны ў тваёй краіне
цалкам падобныя быццам гарошыны
ў доўгім стручку рынкавае эканомікі
ляжаць прыціснуўшыся адна да адной
аднолькава тугімі азадкамі й грудзьмі
чакаюць таго хто прыйдзе іх вылушчыць
як цябе зразумець калі ты гаворыш
амаль без акцэнту (грэйт джоб)
або з акцэнтам (сэксі рашан вуман)
або калі ты не гаворыш бо за цябе
звычайна гавораць іншыя (гуд гёрл)
або калі ты проста зашмат гаворыш
як усе жанчыны, бэйбі
калі ты ўваходзіш у пакой
прысутныя круцяць насамі
гэта казыча ім ноздры
твая ўсходнеэўрапейскасьць
салодкі танны парфюм
уласна так пахне незаможнасьць незалежнасьць
страх злосьць пакоі для іміграцыйных сумоўяў
маленькія кухні ў танных кватэрах
дзіцячыя сьліны каровіны кізякі
прадушаныя сядзеньні ў аўтобусах
рондаль з пазаўчорашнім баршчом
так пахне нацыя рэвалюцыя карупцыя пэтыцыя
санкцыя ратацыя прастытуцыя дэпартацыя
скрынка са старымі фотаздымкамі
вясковая цётка што поруч сядае ў мэтро
так пахне мая кроў
і калі ў аэрапорце
спэцыяльна намуштраваны пёс
абнюхвае мае рэчы
я ведаю што мяне
вось-вось выкрыюць —
але я не баюся я гатовая
стаць на карачкі
у элегантным ружовым палітоне
і гучна зарыкаць у адказ
Мар’яна Саўка
***
Багародзіца, радуюся,
Калі жывыя, загарэлыя як чэрці
І шлюць сьмешныя сэлфі.
Заміраю, калі ідуць,
Іканічна прыгожыя,
Пакідаюць свае
Рэнтгенаўскія погляды
На мігатлівых экранах.
Ты заўважыла, Дзева,
Дзівацтвы нашае мовы.
Між словамі замерці і памерці
Часам адлегласьць у хвілю,
Часам — у стагодзьдзі.
Колькі нам гадоў, Марыя,
Колькі вякоў?
Што зламала наш час?
Ён неяк дзіўна ідзе
Між расьцяжкамі.
***
Усё як ня з намі, любая, неяк ня так, зірні:
Лета ў піке і падае, як самалёт з вышыні.
Чарніцы, нібы цямрэча, сьціснутая ў руцэ.
Я сёньня купаўся ў прыфрантавой рацэ.
Дзяцей, якія ня вырастуць, бачыў учора ў сьне.
Буслы па гарачым іржышчы праходзілі паўзь мяне.
Любая, вечнасьці не існуе, ёсьць толькі зламаны час
І зброя, якой замала, і трохі нязломных нас.
***
Хто сьпіць у травах? Бог заснуў у травах.
Ён доўга йшоў, стаміўся і прылёг.
Над ім заход у колерах яскравых.
Пакінуты заплечнік каля ног.
Ён сьпіць, бо зазямліцца сном павінны.
Ішоў паветрам, выйшаў па вадзе.
Адвечны вецер гойдае сьцябліны.
Мурашка ўратаваўся ў барадзе.
Пчаліныя пілоты ў гучным роі
Зьбіраюць таямніцы хараства.
Бог сьпіць у травах, як дзіця малое.
Сядае сонца. Шамаціць трава.
Пераклаў з украінскай Андрэй Хадановіч
Ірына Шувалава
Анатоль Дністравы
Мар'яна Саўка
Олеся Мамчыч
