Вершы
***
Супраціў
Макс Фасмэр,
Знакаміты
Лінгвіст,
Хадзіў на працу
Заўсёды з двума партфэлямі.
Адна рука партфэль трымала
І другая.
Каб ні тую, ні другую
Не падымаць у прывітаньні,
Што завецца Hitlergruß.
Ні правую, ні левую.
Год быў, здаецца, сорак першы.
На ўсходзе і на поўдні
У палявых умовах
Славістыкай займаліся
Студэнты пана Фасмэра
Далёка ад Бэрліну.
Пардон,
Ківаў прафэсар Фасмэр выбачальна,
Прыўзьнімаючы абодва
Партфэлі,
Калі ён сустракаў калегаў
На вуліцах ці ў калідорах
Пракураных, як калісьці
Было прынята ва ўнівэрсытэтах.
А яны яго віталі
На новай мове,
Мове новай
Эўропы.
Найноўшай мове жэстаў.
Мове пераможцаў.
У іх руках было так многа гарадоў
І толькі
адзін партфэль.
Адзін народ.
Адна імпэрыя.
І фюрэр
Таксама — адзін.
Заўжды адзін.
Самотны і непераможны.
Але партфэляў у руках прафэсара
Было заўсёды два.
Такім быў супраціў
Лінгвіста Макса Фасмэра,
Бязрукага мужчыны
ў прыручаным Бэрліне,
Сьвяціла
Ў галіне славістыкі.
А потым пачаліся зацямненьні.
Горад
Кажуць, там унутры было цёмна,
як быццам мы несьлі ім ноч.
Кажуць, мы чулі
адно галасы іх
і сьмех.
Гэта няпраўда.
Шчылін хапала на ўсіх.
Быццам скануючы нас,
Прабягалі палоскі сьвятла
Па насупленых тварах.
Я ў шчыліну бачыў рэкляму
Пасты зубной на баках трамваяў.
Конскі базар — абвяшчалі кіроўцы.
Дзеці гулялі ў футбол
Проста пад намі
Чэрапам жоўтым кабылы.
Гналі казла пастухі па праспэкце,
каб прынесьці ахвяру багам.
“Ён такі велічны”,
Нехта паблізу сказаў.
Дзе мы паставім яго?
У музэі сьвятой Перамогі.
“Горад ёсьць толькі ідэяй вайны,
Пахаванай, як муха ў бурштыне”,
Адгукнуўся нябачны філёзаф.
Ноч надышла, а яны ўсё хадзілі навокал,
Нібыта кагосьці чакалі.
Я задыхаўся,
Ў паўзмроку
Блішчалі бялкі ў вачах Дыямэда.
Подых шалёны Фэрсандра я чуў.
Сьпінай сваёй адчуваў
Цьвёрды азадак Фаанта
І рукой за калена трымаў Мэнэлая.
Сена, салому, кляновае вецьце і мірру
Везьлі на плошчу машыны.
Бочкі з бэнзінам цягнулі за імі
Жанчыны, мужчыны і дзеці,
Мірныя людзі зь
бяссоннага
Гораду Троя.
Anaemia patriotae
Часам я шукаю ў самім сабе
кроў.
Польскую шукаю кроў,
Яўрэйскую.
Літоўскую кроў шукаю.
Латыскую.
Саджуся ўначы за кампутар
і шукаю ў самім сабе кроў,
Пакуль не засну.
Пішу сваё прозьвішча
Так і гэтак:
Праз z, лацінкай і з гачкам.
А кроў зь мяне
ўсё ня капае.
Прачнуцца б аднойчы раніцай
У лужыне добрай крыві.
З пашпартам вольнай краіны.
Так, часам мне падабаецца
думаць пра кроў.
Уяўляю сябе
Ў кабінэце нейкага консула:
Глядзіце, што я вам прынёс!
Што гэта?
Кроў мая.
Такая самая, як у вас.
Вось, лізьніце.
Лізьніце і дайце мне пашпарт.
Глядзіце, я запырскаў вам гальштук
Той самай крывёй, пра якую ў вас
напісана на сайце.
Цяпер мы з вамі адной крыві.
Як браты.
Хочаце, я ўсё тут вам запырскаю?
Мяняю кроў на грамадзянства.
Калі пашпарт — як каўбаса крывяная,
Колькі вы можаце зьесьці за раз
Бяз хлеба?
Мая бабуля ўсё ела з хлебам.
Нават макарону.
Пасыпáла цукрам батон савецкі
І казала: за гэта смачнейшага
няма нічога на сьвеце.
Я ня верыў.
За польскім часам
Яна жыла
У вёсцы каля Валожына.
І дзед там жыў.
А бацькава маці жыла пад Наваградкам
У вёсцы, дзе мухі ў малацэ плавалі.
Усе, каго ведаю,
Елі там хлеб, калі пашанцуе,
і пра цукар марылі
На гэтых крывавых землях.
Але прозьвішча маё —
Хіба яно звыклае
Для гэтага бяскроўнага краю?
А колькі людзей з маім прозьвішчам
За паўночнымі межамі?
Не,
на бабулю ўся надзея.
На прозьвішча.
На яўрэяў.
На Рэч Паспалітую.
На Вялікае Княства Літоўскае.
На Бога.
На чорта.
Мусіць жа быць у мяне
Хоць нейкая кроў,
Прызнаная сусьветнай супольнасьцю.
Крыві ня знойдзена,
Паведамляе пашукавік.
Зьвярніцеся ў архівы.
Праўда, паслуга платная.
А бясплатная праўда такая:
Ні роду ў цябе чужога, ні племені.
Засынаю,
Так нічога і не знайшоўшы.
Засынаю, як вучоны
ў пустой лябараторыі.
З фота на сьценах
Глядзяць мае продкі
І перашэптваюцца:
Зусім змарнеў наш нашчадак,
Наш праўнучак,
Наш харошы,
Зусім на крыві гэтай інастраннай
розум страціў.
Пэўна, зарана мы ўсе памерлі.
Трэба, відаць, з-пад зямлі вылезьці
І дакумэнты яму напісаць:
Што была ў нас тая кроў праклятая, была калісьці,
Ды ўсю яе нам выпусьцілі.
У зямлю ўсю даастачы вылілі,
і назвалі яе:
Беларуская.
Драздовіч
Драздовіч, ты ведаў.
Драздовіч, ты верыў.
І вось зарыпелі нябесныя дзьверы,
І зорная пушча зрабіла відушчым
Цябе, як ката, уначы.
Ты выйшаў, схапіўшы свой кій сукаваты,
З дрымоты чужой і гасьціннае хаты,
Скарынка і сала, ты сёньня багаты,
І месяц сядзіць на плячы.
Табака ў люльцы
Вялікага Воза.
Задыхаў дымок, над узгоркам смуга.
У люльках лятаюць маленькія людцы.
Лятуць караблі невядомых канструкцый.
Драздовіч у выцьвілай джынсавай куртцы
Ідзе праз Глыбокае, Плісу і Бурцы.
І хворая ные нага.
У торбе лятаюць паперы і фарбы.
А зь неба відаць закапаныя скарбы.
Вітаюць Драздовіча верас і барва,
Крушына, вярба і аер.
Драздовіч ідзе ў вэльвэтавай куртцы
І курыць, і марыць, і верыць казюрцы,
У вуху ўласным, у саменькай дзюрцы,
Ён слухае радыё сфэр.
Гучыць невядомая мова, якую
Ніхто не запіша, ніхто не пачуе,
Высока над лесам вядоўца чуйнуе,
І ціўкае ў вуху сыгнал.
Мястэчкі, як мятлікі, сьпяць пры дарозе,
Драздовіч у сьвітцы, Драздовіч на возе,
І нехта ў зорным варушыцца стозе,
Хто месяцы зь месца сагнаў.
Вось жук прызямліцца гатоў на суквецьце,
І сочыць дыспэтчар на сіняй плянэце
За рухамі крылцаў і лап.
Канчаецца ноч, і ідзе ліхалецьце,
Хто знае ў каго мы цяпер на прыкмеце.
То Сталін, то Гітлер на кожным партрэце.
У вёсках прачнуліся куры і дзеці,
І мапы зьмяняюць маштаб.
Драздовіч, ты верыў. Ты крочыў і верыў
У золак далёкі, чырвоны і шэры,
Былі радзівілы, прыйшлі піонэры,
Учора — Ільля, пасьлязаўтра — Куцьця.
Цяпер я сяджу у кавярні “Drazdovich”
І мрою тваіх нечуваных відовішч,
Апоўначы каву ўжо не замовіш.
Хіба што чакаць Прыбыцьця.
І бачыць цябе ў балоневай куртцы
Над куляй
зямною.
Драздовіч з табою,
Драздовіч са мною.
Давай, bu samoje.
Табака ў люльцы Драздовіча тлее.
У лесе віднее, і неба сьвятлее…
Сатурн выключае свае батарэі.
Вэнэра абняла Іштар.
Запушчаны пушчаю зор, прыбывае
Да нас карабель залатым небакраем —
Нарэшце садзіцца над ранішнім гаем
Нясьцерпны і вогненны шар.
Вось яны, а вось мы
Гэты горад — нібы хірургічны разрэз,
А вачэй не схаваць, не адвесьці.
Ты даўно на ражон і ў жорны ня лез,
Ды застаўся за сьпінай сьмярдзючы пад’езд,
Па завулках найлепшага з тысячы мест
Ты ідзеш на апошняе шэсьце.
П’яны спальнік ускраінны,
доўгія дамбы-дамы.
І суседзі на лаўцы
ў абдымках штодзённай чумы.
Вось яны, а вось мы.
Вось яны, а вось мы.
Праглынаем пякучае крыўды камы,
І нязгоды грымяць унутры камяні,
І з разгорнутых горлаў шугаюць агні
І лятуць на прадмесьце.
Беларускія Паркі
прадуць толькі зь белага льну.
Апусьцелыя паркі
хаваюць за дрэвамі восень, а можа, вайну.
І жалезныя турмы на колах бягуць сярод белага дня.
І нам часам здаецца, што гэта такая гульня.
Пахаваныя ў гэтай краіне жыўцом,
Запляваныя ўшчэнт найвышэйшым жрацом,
Мы гадаем, нас сто або дзьвесьце.
Як бы ты ні баяўся ўласнай крыві,
Калі чуеш “Жыве”, калі ласка, жыві.
Датрывай тое “мы”, нечаканае “мы”
да другога прышэсьця.
Перамогі Пандора, бяззбройны Ахіл…
Кожны танны смартфон — гістарычны архіў.
Што рабіць сярод гэтай сьмяротнай любові?
Я прачнуцца аднойчы хачу без навін.
А пакуль што туды, да напружаных сьпін,
Незнаёмыя твары зьліліся ў адзін,
Насьцярожаны, напагатове.
Мы пакрочым у цэнтр, рука ў руку,
Каб уліцца ў жывую раку на рагу,
Каб сябе ў яе цела ўплесьці.
І кідаецца
вуліца
проста пад колы
жалезнай турмы.
Вось яны, а вось мы.
Вось яны, а вось мы.
І вачэй нам ужо не адвесьці.
Цярплівасьць
Па пояс голы, у сваім двары
Стаяў цясьляр, набраўшы ў рот цьвікоў,
І нешта майстраваў пад перазвон касьцельны.
Вясёлы, загарэлы
Цясьляр, у сьветлых валасах, у чорных нагавіцах,
З усьмешкаю на мокрым жываце.
Ягоны малаток
Мы чулі, колькі помнім
саміх сябе.
Ён год ад году быў усё гучнейшы,
І песьню гэбліка мы ведалі на памяць,
І крыкі дрэва.
Мы ведалі, што там, за плотам,
Жыве цясьляр, набраўшы ў рот цьвікоў,
Жыве адзін, набраўшы ў дом катоў,
Жыве і не памрэ, пабраўшыся з сабой.
Жывуць каты, накраўшы са стала,
Жыве сямейства восаў пад страхой,
Жыве акно і вуліца ў акне
Жыве, сабраўшы нас навобмацак у сьне,
Жыве піла і іншым жыць дае,
І гэбліку, і малатку,
і мне, дурному мінаку,
Які ня раз, набраўшы ў рот віна,
Падкраўшыся
Глядзеў:
Ляцела пілавіньне, быццам сьнег,
І мела колер хлеба, колер вос.
І нехта паміраў і нехта рос
За сьпінай цесьляра.
Аднойчы я ня вытрымаў,
Да плота падышоў,
Знайшоў у ім старыя весьніцы,
Штурхнуў.
Двор абступіў мяне.
Я быў так блізка
Ад сярэбранай пілы,
Цяжкога малатка
І вагаў залатых,
Зьвісалі восы, быццам валасы,
Зьнікалі ў дрэве гострыя цьвікі,
Гадзіньнікам ня верылі званы.
Цясьлярка ў сваім двары,
Па пояс голая, у сьветлых валасах, у чорных нагавіцах,
Набраўшы ў рот цьвікоў,
І гэблікаў, і вос, і малаткоў,
Такіх, як я, маўклівых мінакоў,
З усьмешкаю на мокрым жываце,
З валосьсем на раскінутых грудзях
Глядзела мне ў твар.
Спытай!
сказалі яе цьвікі,
Пальцы выцягнутай яе рукі.
Спытайся, сказалі, або ідзі.
Да папа, да лекара ці судзьдзі.
Напішы ім скаргу на малаток,
Ды на долата, ды на дзьвярах замок,
Ды на тое, што я набрала ў рот,
На мой пол няправільны, на пілу, на пот.
Не шапчы, спытайся ў цесьляра,
Што майструе ён пасярод двара.
Што за лава, там, у спрытных тваіх руках? —
— Гэта лава падсудных, гэта іх вечны страх,
Мой цясьлярскі гонар, найлепшы твор,
для пачвар і катаў мой прыгавор.
І калі ўжо ты да мяне пранік:
я ў вуснах трымаю апошні цьвік.
Сто гадоў я трымаю апошні цьвік,
Сто разоў я губляла апошні цьвік,
Сто разоў я хавала апошні цьвік,
Сто разоў ён ламаўся, апошні цьвік.
Сто гадоў гудуць восы пад страхой,
Сто катоў закапаныя проста пад табой.
Сто разьбітых выкінута малаткоў,
І сто тысяч хадзіла тут мінакоў.
Сто гадоў касьцельныя б’юць званы.
Ды ніхто дагэтуль не адчуў віны.
Гэта лава падсудных для ўсіх пачвар.
Гэта лава з вашых таемных мар.
Лава з роспачы вашай ды з параз.
Я цясьлярка Цярплівасьць, а імя мне Час.
А цяпер ідзі да сваіх гадоў,
Да сваіх у сеціве гаваркіх галоў,
Да сваіх хвароб, да няўдалых спроб,
Сховаў, гнёздаў, вульляў сваіх, віроў,
Да ўсяго, што вечным назваць гатоў
Твой таропкі, адзіны, слабы язык.
Дай мне зноў згубіць у траве мой цьвік.
Супраціў
Макс Фасмэр,
Знакаміты
Лінгвіст,
Хадзіў на працу
Заўсёды з двума партфэлямі.
Адна рука партфэль трымала
І другая.
Каб ні тую, ні другую
Не падымаць у прывітаньні,
Што завецца Hitlergruß.
Ні правую, ні левую.
Год быў, здаецца, сорак першы.
На ўсходзе і на поўдні
У палявых умовах
Славістыкай займаліся
Студэнты пана Фасмэра
Далёка ад Бэрліну.
Пардон,
Ківаў прафэсар Фасмэр выбачальна,
Прыўзьнімаючы абодва
Партфэлі,
Калі ён сустракаў калегаў
На вуліцах ці ў калідорах
Пракураных, як калісьці
Было прынята ва ўнівэрсытэтах.
А яны яго віталі
На новай мове,
Мове новай
Эўропы.
Найноўшай мове жэстаў.
Мове пераможцаў.
У іх руках было так многа гарадоў
І толькі
адзін партфэль.
Адзін народ.
Адна імпэрыя.
І фюрэр
Таксама — адзін.
Заўжды адзін.
Самотны і непераможны.
Але партфэляў у руках прафэсара
Было заўсёды два.
Такім быў супраціў
Лінгвіста Макса Фасмэра,
Бязрукага мужчыны
ў прыручаным Бэрліне,
Сьвяціла
Ў галіне славістыкі.
А потым пачаліся зацямненьні.
Горад
Кажуць, там унутры было цёмна,
як быццам мы несьлі ім ноч.
Кажуць, мы чулі
адно галасы іх
і сьмех.
Гэта няпраўда.
Шчылін хапала на ўсіх.
Быццам скануючы нас,
Прабягалі палоскі сьвятла
Па насупленых тварах.
Я ў шчыліну бачыў рэкляму
Пасты зубной на баках трамваяў.
Конскі базар — абвяшчалі кіроўцы.
Дзеці гулялі ў футбол
Проста пад намі
Чэрапам жоўтым кабылы.
Гналі казла пастухі па праспэкце,
каб прынесьці ахвяру багам.
“Ён такі велічны”,
Нехта паблізу сказаў.
Дзе мы паставім яго?
У музэі сьвятой Перамогі.
“Горад ёсьць толькі ідэяй вайны,
Пахаванай, як муха ў бурштыне”,
Адгукнуўся нябачны філёзаф.
Ноч надышла, а яны ўсё хадзілі навокал,
Нібыта кагосьці чакалі.
Я задыхаўся,
Ў паўзмроку
Блішчалі бялкі ў вачах Дыямэда.
Подых шалёны Фэрсандра я чуў.
Сьпінай сваёй адчуваў
Цьвёрды азадак Фаанта
І рукой за калена трымаў Мэнэлая.
Сена, салому, кляновае вецьце і мірру
Везьлі на плошчу машыны.
Бочкі з бэнзінам цягнулі за імі
Жанчыны, мужчыны і дзеці,
Мірныя людзі зь
бяссоннага
Гораду Троя.
Anaemia patriotae
Часам я шукаю ў самім сабе
кроў.
Польскую шукаю кроў,
Яўрэйскую.
Літоўскую кроў шукаю.
Латыскую.
Саджуся ўначы за кампутар
і шукаю ў самім сабе кроў,
Пакуль не засну.
Пішу сваё прозьвішча
Так і гэтак:
Праз z, лацінкай і з гачкам.
А кроў зь мяне
ўсё ня капае.
Прачнуцца б аднойчы раніцай
У лужыне добрай крыві.
З пашпартам вольнай краіны.
Так, часам мне падабаецца
думаць пра кроў.
Уяўляю сябе
Ў кабінэце нейкага консула:
Глядзіце, што я вам прынёс!
Што гэта?
Кроў мая.
Такая самая, як у вас.
Вось, лізьніце.
Лізьніце і дайце мне пашпарт.
Глядзіце, я запырскаў вам гальштук
Той самай крывёй, пра якую ў вас
напісана на сайце.
Цяпер мы з вамі адной крыві.
Як браты.
Хочаце, я ўсё тут вам запырскаю?
Мяняю кроў на грамадзянства.
Калі пашпарт — як каўбаса крывяная,
Колькі вы можаце зьесьці за раз
Бяз хлеба?
Мая бабуля ўсё ела з хлебам.
Нават макарону.
Пасыпáла цукрам батон савецкі
І казала: за гэта смачнейшага
няма нічога на сьвеце.
Я ня верыў.
За польскім часам
Яна жыла
У вёсцы каля Валожына.
І дзед там жыў.
А бацькава маці жыла пад Наваградкам
У вёсцы, дзе мухі ў малацэ плавалі.
Усе, каго ведаю,
Елі там хлеб, калі пашанцуе,
і пра цукар марылі
На гэтых крывавых землях.
Але прозьвішча маё —
Хіба яно звыклае
Для гэтага бяскроўнага краю?
А колькі людзей з маім прозьвішчам
За паўночнымі межамі?
Не,
на бабулю ўся надзея.
На прозьвішча.
На яўрэяў.
На Рэч Паспалітую.
На Вялікае Княства Літоўскае.
На Бога.
На чорта.
Мусіць жа быць у мяне
Хоць нейкая кроў,
Прызнаная сусьветнай супольнасьцю.
Крыві ня знойдзена,
Паведамляе пашукавік.
Зьвярніцеся ў архівы.
Праўда, паслуга платная.
А бясплатная праўда такая:
Ні роду ў цябе чужога, ні племені.
Засынаю,
Так нічога і не знайшоўшы.
Засынаю, як вучоны
ў пустой лябараторыі.
З фота на сьценах
Глядзяць мае продкі
І перашэптваюцца:
Зусім змарнеў наш нашчадак,
Наш праўнучак,
Наш харошы,
Зусім на крыві гэтай інастраннай
розум страціў.
Пэўна, зарана мы ўсе памерлі.
Трэба, відаць, з-пад зямлі вылезьці
І дакумэнты яму напісаць:
Што была ў нас тая кроў праклятая, была калісьці,
Ды ўсю яе нам выпусьцілі.
У зямлю ўсю даастачы вылілі,
і назвалі яе:
Беларуская.
Драздовіч
Драздовіч, ты ведаў.
Драздовіч, ты верыў.
І вось зарыпелі нябесныя дзьверы,
І зорная пушча зрабіла відушчым
Цябе, як ката, уначы.
Ты выйшаў, схапіўшы свой кій сукаваты,
З дрымоты чужой і гасьціннае хаты,
Скарынка і сала, ты сёньня багаты,
І месяц сядзіць на плячы.
Табака ў люльцы
Вялікага Воза.
Задыхаў дымок, над узгоркам смуга.
У люльках лятаюць маленькія людцы.
Лятуць караблі невядомых канструкцый.
Драздовіч у выцьвілай джынсавай куртцы
Ідзе праз Глыбокае, Плісу і Бурцы.
І хворая ные нага.
У торбе лятаюць паперы і фарбы.
А зь неба відаць закапаныя скарбы.
Вітаюць Драздовіча верас і барва,
Крушына, вярба і аер.
Драздовіч ідзе ў вэльвэтавай куртцы
І курыць, і марыць, і верыць казюрцы,
У вуху ўласным, у саменькай дзюрцы,
Ён слухае радыё сфэр.
Гучыць невядомая мова, якую
Ніхто не запіша, ніхто не пачуе,
Высока над лесам вядоўца чуйнуе,
І ціўкае ў вуху сыгнал.
Мястэчкі, як мятлікі, сьпяць пры дарозе,
Драздовіч у сьвітцы, Драздовіч на возе,
І нехта ў зорным варушыцца стозе,
Хто месяцы зь месца сагнаў.
Вось жук прызямліцца гатоў на суквецьце,
І сочыць дыспэтчар на сіняй плянэце
За рухамі крылцаў і лап.
Канчаецца ноч, і ідзе ліхалецьце,
Хто знае ў каго мы цяпер на прыкмеце.
То Сталін, то Гітлер на кожным партрэце.
У вёсках прачнуліся куры і дзеці,
І мапы зьмяняюць маштаб.
Драздовіч, ты верыў. Ты крочыў і верыў
У золак далёкі, чырвоны і шэры,
Былі радзівілы, прыйшлі піонэры,
Учора — Ільля, пасьлязаўтра — Куцьця.
Цяпер я сяджу у кавярні “Drazdovich”
І мрою тваіх нечуваных відовішч,
Апоўначы каву ўжо не замовіш.
Хіба што чакаць Прыбыцьця.
І бачыць цябе ў балоневай куртцы
Над куляй
зямною.
Драздовіч з табою,
Драздовіч са мною.
Давай, bu samoje.
Табака ў люльцы Драздовіча тлее.
У лесе віднее, і неба сьвятлее…
Сатурн выключае свае батарэі.
Вэнэра абняла Іштар.
Запушчаны пушчаю зор, прыбывае
Да нас карабель залатым небакраем —
Нарэшце садзіцца над ранішнім гаем
Нясьцерпны і вогненны шар.
Вось яны, а вось мы
Гэты горад — нібы хірургічны разрэз,
А вачэй не схаваць, не адвесьці.
Ты даўно на ражон і ў жорны ня лез,
Ды застаўся за сьпінай сьмярдзючы пад’езд,
Па завулках найлепшага з тысячы мест
Ты ідзеш на апошняе шэсьце.
П’яны спальнік ускраінны,
доўгія дамбы-дамы.
І суседзі на лаўцы
ў абдымках штодзённай чумы.
Вось яны, а вось мы.
Вось яны, а вось мы.
Праглынаем пякучае крыўды камы,
І нязгоды грымяць унутры камяні,
І з разгорнутых горлаў шугаюць агні
І лятуць на прадмесьце.
Беларускія Паркі
прадуць толькі зь белага льну.
Апусьцелыя паркі
хаваюць за дрэвамі восень, а можа, вайну.
І жалезныя турмы на колах бягуць сярод белага дня.
І нам часам здаецца, што гэта такая гульня.
Пахаваныя ў гэтай краіне жыўцом,
Запляваныя ўшчэнт найвышэйшым жрацом,
Мы гадаем, нас сто або дзьвесьце.
Як бы ты ні баяўся ўласнай крыві,
Калі чуеш “Жыве”, калі ласка, жыві.
Датрывай тое “мы”, нечаканае “мы”
да другога прышэсьця.
Перамогі Пандора, бяззбройны Ахіл…
Кожны танны смартфон — гістарычны архіў.
Што рабіць сярод гэтай сьмяротнай любові?
Я прачнуцца аднойчы хачу без навін.
А пакуль што туды, да напружаных сьпін,
Незнаёмыя твары зьліліся ў адзін,
Насьцярожаны, напагатове.
Мы пакрочым у цэнтр, рука ў руку,
Каб уліцца ў жывую раку на рагу,
Каб сябе ў яе цела ўплесьці.
І кідаецца
вуліца
проста пад колы
жалезнай турмы.
Вось яны, а вось мы.
Вось яны, а вось мы.
І вачэй нам ужо не адвесьці.
Цярплівасьць
Па пояс голы, у сваім двары
Стаяў цясьляр, набраўшы ў рот цьвікоў,
І нешта майстраваў пад перазвон касьцельны.
Вясёлы, загарэлы
Цясьляр, у сьветлых валасах, у чорных нагавіцах,
З усьмешкаю на мокрым жываце.
Ягоны малаток
Мы чулі, колькі помнім
саміх сябе.
Ён год ад году быў усё гучнейшы,
І песьню гэбліка мы ведалі на памяць,
І крыкі дрэва.
Мы ведалі, што там, за плотам,
Жыве цясьляр, набраўшы ў рот цьвікоў,
Жыве адзін, набраўшы ў дом катоў,
Жыве і не памрэ, пабраўшыся з сабой.
Жывуць каты, накраўшы са стала,
Жыве сямейства восаў пад страхой,
Жыве акно і вуліца ў акне
Жыве, сабраўшы нас навобмацак у сьне,
Жыве піла і іншым жыць дае,
І гэбліку, і малатку,
і мне, дурному мінаку,
Які ня раз, набраўшы ў рот віна,
Падкраўшыся
Глядзеў:
Ляцела пілавіньне, быццам сьнег,
І мела колер хлеба, колер вос.
І нехта паміраў і нехта рос
За сьпінай цесьляра.
Аднойчы я ня вытрымаў,
Да плота падышоў,
Знайшоў у ім старыя весьніцы,
Штурхнуў.
Двор абступіў мяне.
Я быў так блізка
Ад сярэбранай пілы,
Цяжкога малатка
І вагаў залатых,
Зьвісалі восы, быццам валасы,
Зьнікалі ў дрэве гострыя цьвікі,
Гадзіньнікам ня верылі званы.
Цясьлярка ў сваім двары,
Па пояс голая, у сьветлых валасах, у чорных нагавіцах,
Набраўшы ў рот цьвікоў,
І гэблікаў, і вос, і малаткоў,
Такіх, як я, маўклівых мінакоў,
З усьмешкаю на мокрым жываце,
З валосьсем на раскінутых грудзях
Глядзела мне ў твар.
Спытай!
сказалі яе цьвікі,
Пальцы выцягнутай яе рукі.
Спытайся, сказалі, або ідзі.
Да папа, да лекара ці судзьдзі.
Напішы ім скаргу на малаток,
Ды на долата, ды на дзьвярах замок,
Ды на тое, што я набрала ў рот,
На мой пол няправільны, на пілу, на пот.
Не шапчы, спытайся ў цесьляра,
Што майструе ён пасярод двара.
Што за лава, там, у спрытных тваіх руках? —
— Гэта лава падсудных, гэта іх вечны страх,
Мой цясьлярскі гонар, найлепшы твор,
для пачвар і катаў мой прыгавор.
І калі ўжо ты да мяне пранік:
я ў вуснах трымаю апошні цьвік.
Сто гадоў я трымаю апошні цьвік,
Сто разоў я губляла апошні цьвік,
Сто разоў я хавала апошні цьвік,
Сто разоў ён ламаўся, апошні цьвік.
Сто гадоў гудуць восы пад страхой,
Сто катоў закапаныя проста пад табой.
Сто разьбітых выкінута малаткоў,
І сто тысяч хадзіла тут мінакоў.
Сто гадоў касьцельныя б’юць званы.
Ды ніхто дагэтуль не адчуў віны.
Гэта лава падсудных для ўсіх пачвар.
Гэта лава з вашых таемных мар.
Лава з роспачы вашай ды з параз.
Я цясьлярка Цярплівасьць, а імя мне Час.
А цяпер ідзі да сваіх гадоў,
Да сваіх у сеціве гаваркіх галоў,
Да сваіх хвароб, да няўдалых спроб,
Сховаў, гнёздаў, вульляў сваіх, віроў,
Да ўсяго, што вечным назваць гатоў
Твой таропкі, адзіны, слабы язык.
Дай мне зноў згубіць у траве мой цьвік.
