***
Хвалі — ружовыя і залатыя,
адна за адной, нітка за ніткай:
адно сонца выткана на небе,
другое на вадзе,
трэцяе — на мокрым пяску.
Палатно быцця разгорнута на ўвесь далягляд.
Вось яна, суворая прыгажосць поўначы,
няўстойлівая пад уздзеяннем ветру і мора.
Могілкі мёртвых дрэваў,
іх хрыбеціны, напаўзанесеныя пяском,
асуджанасць кожнай травінкі.
Бераг асыплецца ад уласнага цяжару,
аголенае карэнне высушыцца сонцам,
сасна вось-вось скоціцца на пляж,
а потым мора пагайдае яе і выкіне,
як непатрэбны ўспамін.
Што прычына, а што наступства
ў гэтым наступе выдмаў,
бязлітасным і непазбежным,
непапраўным у сваёй абыякавасці,
велічным, як рэквіем,
што гучыць свістам пяску
пад нашымі нагамі?
Сонца адпаўзае за мора,
вызваляючы прастору прыцемкам.
***
Памяці Ніла Гілевіча
Мае беларускія словы,
бітыя-бітыя словы,
ужо не стогнуць,
а, сцяўшы зубы, кладуцца
дошкамі
па-над багнай.
Ступаю па іх
і прашу, каб патрывалі
яшчэ, яшчэ і яшчэ.
І я некалі стану
мастком,
каб пайшлі
праз мяне
мае беларускія словы.
Далей
у будучыню.
***
Сказаць — каб быць пачутай?
Гэта важна?
Або сказаць, каб сказанае стала
набыткам
вуліцы, дажджу, дарогі,
агнёў,
што ўспыхнулі
між туманамі…
Cказаць — навошта?
Ад таго, што словы
цяпер
нявыказанымі застануцца,
не зменяцца ні шлях,
ні далягляды,
ні накірункі ліній
на далонях…
Тады — нашто?
Чаму ізноў спрабую
сказаць табе пра
тысячу адценняў
брутальнай восені,
пасля якой — раптоўна
для ўсіх памерці
і ніколі больш
не нарадзіцца…
Не аддаваць
ні гораду, ні свету,
прайсці маўкліва
кропку незвароту,
не прагучаць.
Але пакінуць
ноту
святла,
якая будзе
паўтарацца…
***
На чырвонай выспе
сярод акіяна
спыняюцца белыя лебедзі.
І калі яны ўзмахваюць крыллем,
калі яны ўзмахваюць крыллем,
хваля цёплага святла
ўздымаецца ў паветра.
Гэтыя флюіды
разлятаюцца па зямлі
і абуджаюць высахлыя фантаны
ў спусцелых гарадах,
а на людскія душы
сыходзіць прасвятленне.
Няўлоўная энергія
лебядзіных крылаў
для мяне рэальней,
чым шэрая сцяна насупраць.
Бо ці існуе рэальнасць,
якую я не заўважаю?
Але я ведаю дакладна:
у тыя імгненні,
калі сонца завешвае
вогненнымі фіранкамі
вокны шматпавярховак,
на чырвонай выспе сярод акіяна
лебедзі ўзмахваюць крыллем.
***
Ёсць людзі лёгкія,
як аблокі,
не абцяжараныя зямлёй,
яны ўздымаюцца
разам з ветрам
без засмучэнняў,
без шкадаванняў,
і гэтак проста
плывуць па свеце,
не пакідаючы за сабой
ні сумнай радасці,
ні папрокаў
сваіх нявыкананых абяцанняў.
І я,
спрабуючы зразумець аблокі,
гляджу на неба
блакітны бляск,
дзе абсалютнасць
маіх вытокаў
і — недасяжная легкадумнасць.
Непераўзыдзеная адлегласць
між света-бачаннямі
праз нас
наўпрост кладзецца,
але нарэшце
мне больш не горка ад гэтага
і не сумна.
Здзьмуваю
памяць
як пыл з люстэрка,
дзе ўсім адбіткам
адзіны скон,
ёсць людзі
лёгкія, як аблокі,
не мне імкнуцца
ім наўздагон...
***
…я згубіла белае пёрка ў белых снягах, калі
шукала ягады марошкі, якой ніколі не бачыла,
але чытала пра яе ў саамскіх казках…
…я згубіла шэрае пёрка на восеньскім узлеску,
калі рудыя хмызы раптам ператварыліся
ў казуляў і зніклі ў тумановых лагчынах…
…я згубіла чорнае пёрка, калі спрабавала запісаць
тваю гісторыю, а папера супраціўлялася,
рвалася і словы падалі ў шчыліны яе разрываў...
…я згубіла срэбнае пёрка, калі ўглядалася
ў балтыйскія хвалі, але маё адлюстраванне
болей не адпавядала майму настрою…
…я згубіла залатое пёрка, калі ляцела да цябе
праз хмарнае неба, а вакол мяне падалі
палаючыя рэшткі касмічнага карабля…
…цяпер маё крылле — вітраж з выбітымі
шкельцамі
ў закінутай царкве, дзе ўсё яшчэ
адчуваецца прысутнасць святара…
…хто сёння піша маімі пёркамі —
можа быць, ты?
***
Шапаценне, шамаценне,
Кажановых крыл шахценне,
Восень дробны дождж цярусіць
Па Заходняй Беларусі,
Восень нервы нам казыча,
Жоўтымі вачыма кліча
За яловыя кусты, за сухія верасы.
Шаргаценне, мармытанне,
Лісця з веццем развітанне,
Шоргат, шорхат, сум сшарэлы,
Пад страхою пацямнелай
Мышы шастаюць уночы,
Прагны шашаль дрэва точыць,
Заціхаюць у дрымоце пасівелыя лясы.
Мо самотнік, мо журботнік,
Мо аселіцы гаротнік,
Як ты будзеш жыць на свеце
У часіну ліхалецця,
Хто цябе бадзяцца змусіў
Між абедзвюх Беларусяў,
Слухаць шорхаты і рыпы, і памежжа галасы?
Перамытнік, перабежнік,
Тут зялёнкі, там памежнік,
Тут карчомка, там меліна,
Раз загінуў, два загінуў.
Свет маленькі, свет вялікі,
Хто твае пачуе крыкі?
Сам сябе не надта ўчуеш у памежныя часы.
Шапаценне, шамаценне,
Сэрца згубнае трымценне,
Небяспечная то справа —
Шлях налева, шлях направа.
Дзе падзецца, дзе падзецца —
Cцежка тонкая кладзецца
Каля самае граніцы, ля памежнай паласы…
Хвалі — ружовыя і залатыя,
адна за адной, нітка за ніткай:
адно сонца выткана на небе,
другое на вадзе,
трэцяе — на мокрым пяску.
Палатно быцця разгорнута на ўвесь далягляд.
Вось яна, суворая прыгажосць поўначы,
няўстойлівая пад уздзеяннем ветру і мора.
Могілкі мёртвых дрэваў,
іх хрыбеціны, напаўзанесеныя пяском,
асуджанасць кожнай травінкі.
Бераг асыплецца ад уласнага цяжару,
аголенае карэнне высушыцца сонцам,
сасна вось-вось скоціцца на пляж,
а потым мора пагайдае яе і выкіне,
як непатрэбны ўспамін.
Што прычына, а што наступства
ў гэтым наступе выдмаў,
бязлітасным і непазбежным,
непапраўным у сваёй абыякавасці,
велічным, як рэквіем,
што гучыць свістам пяску
пад нашымі нагамі?
Сонца адпаўзае за мора,
вызваляючы прастору прыцемкам.
***
Памяці Ніла Гілевіча
Мае беларускія словы,
бітыя-бітыя словы,
ужо не стогнуць,
а, сцяўшы зубы, кладуцца
дошкамі
па-над багнай.
Ступаю па іх
і прашу, каб патрывалі
яшчэ, яшчэ і яшчэ.
І я некалі стану
мастком,
каб пайшлі
праз мяне
мае беларускія словы.
Далей
у будучыню.
***
Сказаць — каб быць пачутай?
Гэта важна?
Або сказаць, каб сказанае стала
набыткам
вуліцы, дажджу, дарогі,
агнёў,
што ўспыхнулі
між туманамі…
Cказаць — навошта?
Ад таго, што словы
цяпер
нявыказанымі застануцца,
не зменяцца ні шлях,
ні далягляды,
ні накірункі ліній
на далонях…
Тады — нашто?
Чаму ізноў спрабую
сказаць табе пра
тысячу адценняў
брутальнай восені,
пасля якой — раптоўна
для ўсіх памерці
і ніколі больш
не нарадзіцца…
Не аддаваць
ні гораду, ні свету,
прайсці маўкліва
кропку незвароту,
не прагучаць.
Але пакінуць
ноту
святла,
якая будзе
паўтарацца…
***
На чырвонай выспе
сярод акіяна
спыняюцца белыя лебедзі.
І калі яны ўзмахваюць крыллем,
калі яны ўзмахваюць крыллем,
хваля цёплага святла
ўздымаецца ў паветра.
Гэтыя флюіды
разлятаюцца па зямлі
і абуджаюць высахлыя фантаны
ў спусцелых гарадах,
а на людскія душы
сыходзіць прасвятленне.
Няўлоўная энергія
лебядзіных крылаў
для мяне рэальней,
чым шэрая сцяна насупраць.
Бо ці існуе рэальнасць,
якую я не заўважаю?
Але я ведаю дакладна:
у тыя імгненні,
калі сонца завешвае
вогненнымі фіранкамі
вокны шматпавярховак,
на чырвонай выспе сярод акіяна
лебедзі ўзмахваюць крыллем.
***
Ёсць людзі лёгкія,
як аблокі,
не абцяжараныя зямлёй,
яны ўздымаюцца
разам з ветрам
без засмучэнняў,
без шкадаванняў,
і гэтак проста
плывуць па свеце,
не пакідаючы за сабой
ні сумнай радасці,
ні папрокаў
сваіх нявыкананых абяцанняў.
І я,
спрабуючы зразумець аблокі,
гляджу на неба
блакітны бляск,
дзе абсалютнасць
маіх вытокаў
і — недасяжная легкадумнасць.
Непераўзыдзеная адлегласць
між света-бачаннямі
праз нас
наўпрост кладзецца,
але нарэшце
мне больш не горка ад гэтага
і не сумна.
Здзьмуваю
памяць
як пыл з люстэрка,
дзе ўсім адбіткам
адзіны скон,
ёсць людзі
лёгкія, як аблокі,
не мне імкнуцца
ім наўздагон...
***
…я згубіла белае пёрка ў белых снягах, калі
шукала ягады марошкі, якой ніколі не бачыла,
але чытала пра яе ў саамскіх казках…
…я згубіла шэрае пёрка на восеньскім узлеску,
калі рудыя хмызы раптам ператварыліся
ў казуляў і зніклі ў тумановых лагчынах…
…я згубіла чорнае пёрка, калі спрабавала запісаць
тваю гісторыю, а папера супраціўлялася,
рвалася і словы падалі ў шчыліны яе разрываў...
…я згубіла срэбнае пёрка, калі ўглядалася
ў балтыйскія хвалі, але маё адлюстраванне
болей не адпавядала майму настрою…
…я згубіла залатое пёрка, калі ляцела да цябе
праз хмарнае неба, а вакол мяне падалі
палаючыя рэшткі касмічнага карабля…
…цяпер маё крылле — вітраж з выбітымі
шкельцамі
ў закінутай царкве, дзе ўсё яшчэ
адчуваецца прысутнасць святара…
…хто сёння піша маімі пёркамі —
можа быць, ты?
***
Шапаценне, шамаценне,
Кажановых крыл шахценне,
Восень дробны дождж цярусіць
Па Заходняй Беларусі,
Восень нервы нам казыча,
Жоўтымі вачыма кліча
За яловыя кусты, за сухія верасы.
Шаргаценне, мармытанне,
Лісця з веццем развітанне,
Шоргат, шорхат, сум сшарэлы,
Пад страхою пацямнелай
Мышы шастаюць уночы,
Прагны шашаль дрэва точыць,
Заціхаюць у дрымоце пасівелыя лясы.
Мо самотнік, мо журботнік,
Мо аселіцы гаротнік,
Як ты будзеш жыць на свеце
У часіну ліхалецця,
Хто цябе бадзяцца змусіў
Між абедзвюх Беларусяў,
Слухаць шорхаты і рыпы, і памежжа галасы?
Перамытнік, перабежнік,
Тут зялёнкі, там памежнік,
Тут карчомка, там меліна,
Раз загінуў, два загінуў.
Свет маленькі, свет вялікі,
Хто твае пачуе крыкі?
Сам сябе не надта ўчуеш у памежныя часы.
Шапаценне, шамаценне,
Сэрца згубнае трымценне,
Небяспечная то справа —
Шлях налева, шлях направа.
Дзе падзецца, дзе падзецца —
Cцежка тонкая кладзецца
Каля самае граніцы, ля памежнай паласы…
На чырвонай выспе
