І.
© 1978 Rowohlt Taschenbuch Verlag GmbH, Reinbek bei Hamburg
"Kleines Lesebuch für Große"
© 1975 Gisela Zoch-Westphal
Радня
(вершы не для сямейнага альбома)
Радня — такая ж, як вясна:
Не прадказаць ніяк.
І гэта не твая віна,
Радні ты скажаш "не", яна…
Яна пачуе "так".
Радню дабраслаўляе Бог
І шле чамусь яе
Заўжды па двое на парог,
І вось твой дзядзька "збіўся з ног",
А цётачка злуе.
Не ў меру радая радня
Табе праесці плеш:
– Ты ў музыцы ягнём ягня!
– Твая палітыка — брахня!
– Сабе жыццё псуеш!
У іх на ўсё ёсць свой адказ,
І слова іх — закон.
Яны заўсёды маюць час
І рады нагадаць штораз,
Што быць раднёй — іх кон.
Няўжо радня — табе цяжар?
Ты бессардэчны звер!
– У цёткі будзе зноў удар.
Тваё сямейства — Божы дар, —
Пішчыць сямейнамер.
Атэстат сталасці для сябра
Ты пакаваў мой штодзённы "гамон"
У мяккую вату,
Ад галавы быў пірамідон,
Які мне купляў ты.
Балела горла, калола бок —
Ты ставіў чаёк.
Мы на пероне, ты мусіш з’язджаць…
– Паводзіны, скажам, былі "на пяць".
Ты нянька, сябра, надзейны схоў,
Маёй душы дырэктарат.
Ты пры патрэбе хрыпата роў:
– Лічы, што гэта загад!
Ты мой будзільнік, і абаронца,
І ў асабістым архіве аконца.
Усё ў мінулым, не будзе працягу.
– Паставім "добра" табе за ўвагу!
Цяпер нада мной няма кантралёра.
Хто скажа мне: "Кепскі ўплыў"?
Хто загадае: "Гадзіна на зборы"?
Хто грымне: "Я ж гаварыў"?
А што, калі здарыцца неспадзяванка?
Хто строга накрапае мне валяр’янкі?
Так, безумоўна, на памяць фота.
– "Пахвальна" за дбайнасць і іншыя цноты.
Адзінаму
Бязмежны акіян — яны.
Ты — порт у акіяне.
Сюды заўжды кірую ўранні.
Спакойна сні да ранку сны.
Напоўніць ветразі не ў стане
Іх ураганы. Спяць чаўны.
Стракаты акіян — яны.
Ты — порт у акіяне.
Ты — мой маяк і мой прычал.
Каханы, можаш спаць да рання.
Яны… шум хваль, бяздумны шал,
А ты — мой порт у акіяне.
На мелодыю катрынкі
Ты да мяне запозна прыйшоў,
Я так доўга чакаць не магла:
Кветкі саджала я безліч разоў,
Яны ў маім садзе ссохлі да тла.
У акно я глядзела многа гадоў,
Дарогі твае схавала імгла.
Змоўкла туга, змарнела любоў,
Ты да мяне надта доўга ішоў,
Я столькі чакаць не магла.
Скажы, дзе ты быў, скажы, куды збочыў,
Якая цябе спыніла навала,
У светлыя дні і ў ясныя ночы —
Скажы, дзе ты быў, покуль лёс свой дзявочы
Я з іншым навек не звязала.
Пажухла і болей не свеціць надзея,
Асенняе сонца кахання не грэе.
Ссівелі мае валасы і пагаслі вочы.
Свой човен пакінь ля тых берагоў,
Нам шчасця не будзе, ты некуды збочыў,
Ты да мяне надта доўга ішоў.
Песня салдацкіх сірот
(напісана паміж дзвюма войнамі)
Нам налівалі бручкавы суп,
Мы — дзеці жалезнай эры.
На гульні ў салдацікаў маем мы зуб,
А ў войны не маем веры!
Адзін толькі голад спяваў нам на сон,
Дзяцінства ў нас не было.
Наш бацька сядзеў у акопе шмат дзён —
Загінуць за кайзера быў яго кон
І ператварыцца ў тло.
Геройская смерць — наш начны кашмар,
Нашы казкі — улёткі і зводкі,
Гармата — наш Бог і наш алтар,
Нам хлеб па картках салодкі.
– Французам смерць! — зваў у паход
Падручнік чорна-бела-чырвоны[i].
"Ніякіх «адзью»[ii], выключна «грусгот»"[iii], –
Удзёўбвалі нам лексіконы.
Бацька нам перастаў пісаць,
А потым прыйшла тэлеграма —
Легла на нас сіроцтва пячаць,
Надзела чорнае мама.
Летапіс рэвалюцыі час
Запісваў на нашай скуры.
Спускала інфляцыя ва ўнітаз
Заробленыя купюры.
Прыкметы тых "цудоўных часоў"
Мы бачым на кожным кроку.
Не смейце гуляць у салдацікаў зноў,
Бо ў нас — вельмі пільнае вока!
ІІ.
© 2012 dtv Verlagsgesellschaft mbH & Co. KG, Munich
„Sämtliche Werke und Briefe in vier Bänden“
© 1975, 2012 Gisela Zoch-Westphal, Zürich
Einem kleinen Emigranten
(Für Steven)
Du, den ich liebte, lang bevor er war,
Den Unvernunft und Liebe nur gebar,
Der blassen Stunden Licht und Himmelslohn,
Mein kleiner Sohn.
Du Kind, mein Herz gehörte dir schon ganz,
Als du ein Nichts noch warst, ein ferner Glanz
Aus deines Vaters dunklem Augenpaar,
in jenem Jahr.
Du hattest grade deinen ersten Zahn,
Da setzten sie aufs Dach den roten Hahn.
Der Schwarze Mann, die Bittre Medizin,
Sie hiess: Berlin.
Du lerntest wieder aufstehn, wenn man fällt.
Dein Kinderwagen rollte um die Welt.
Du sagtest Danke, Thank you und Merci,
Du Sprachgenie.
Zeit, Ort und Bühne waren schlecht gewählt.
Jedoch die Handlung scheint mir nicht verfehlt.
Schon strebst du zu den Sternen, kleiner Baum
Aus meinem Traum.
Du, den ich liebte, lang bevor er war,
Du ferner Glanz aus einem Augenpaar,
Ich leg dies Buch in deine kleine Hand,
Du Emigrant.
Маленькаму эмігранту
(Стывену)
Цябе яшчэ на свеце не было,
А ты ўжо нёс каханне і цяпло.
Ты — дар нябёс, прамень сярод хмурын,
Мой любы сын.
Адным табой у сэрцы ўсё жыло,
Калі я бачыла тваё святло
У бацькавых вачах, у час нягод,
Бо быў той год.
Прарэзаўся твой першы зуб — наш дом
І ўсё, чым мы жылі, пусціў агнём
Той чорны чалавек — ліхі ўспамін,
Ім стаў Берлін.
Ты падаў і рабіў наступны крок.
Каціў праз кантыненты твой вазок,
З “merci” і “thanks” [iv]ты заваёўваў свет,
Мой мовавед.
Няўдалы час, і месца, і сцэнар,
Але ты, несумненна, маеш дар
І цягнешся да зор, нібы расток,
Ты, мой сынок.
Цябе яшчэ на свеце не было,
А ўжо табой у сэрцы ўсё жыло.
Табе мой верш, галоўны мой чытач,
Мой уцякач.
Ansprache an die Herrschaften mit kurzem Gedächtnis …
Lasst uns was gestern war vergessen!
– Die Seelenqualen und das Blut.
In Dachau rauchen keine Essen.
Der Mensch ist gut.
Der Buchenwald blüht wieder friedlich,
Und was vorbei ist, ist vorbei.
Es wird schon wieder so gemütlich
Wie einst im Mai.
Schon schlummert das, verzeihn Sie, Weltgewissen.
Die edlen Herrenmenschen vom Ka-Zett
Erholen sich auf sanftem Ruhekissen
Und schwimmen wieder oben, mit dem Fett.
Die Fackeln lohten und die gelben Sterne,
Als du erwachtest, Deutschland, sank die Nacht.
O Deutschland, deiner dacht ich in der Ferne,
Du hast mich lange um den Schlaf gebracht …
"Schwamm drüber!" — Schon? Das wäre doch vermessen.
Noch ist ein jeder Tag: Bewährungsfrist.
Soll alle Welt die Untat je vergessen,
Seht zu, dass sie der Täter nicht vergisst!
… Ich bin so gut wie ihr, ganz ohne Zweifel,
Die ihr zitiert das Evangelium.
Zitieren aus der Schrift kann selbst der Teufel —.
Noch ist die Trauerzeit nicht um!
Noch sehe ich die todgequälten, blassen
Gespensterprozessionen, und es spricht
Aus jedem Grab zu mir: "Vergiss es nicht,
Liebst du das Gute, musst du Übel hassen!
Als Zeugen seid ihr hier zurückgeblieben.
Drum wascht dem Mörder nicht die Hände rein."
– Wohl ist es göttlich, seinen Feind zu lieben,
Doch uns genügt einstweilen: menschlich sein.
Зварот да спадароў з кароткай памяццю
Забудзем жудасныя рэчы —
Крывавыя пакуты, здзек!
У Дахаў не палаюць печы,
Зноў добры чалавек.
І Бухенвальд зноў расцвітае,
Мінула тое, што было,
Хай прыйдзе, як калісьці ў маі[v],
Утульнае цяпло.
Нікому больш не муляе сумленне,
І найвышэйшай расы спадары,
Як не было нічога, зноў на сцэне
І з сытым рылам лезуць дагары.
Нашыла жоўтых зорак на адзежы
Германія, устаючы з калень.
Я пра яе далёка, у замежжы,
Няспынна думала і ноч, і дзень.
Перагарнуць старонку? Праўда, людзі?
Усё яшчэ магчымы рэцыдыў.
Хай пра злачынствы ўрэшце свет забудзе,
Але злачынцаў нельга каб забыў!
Цытуеце Пісанне мне? Паверце,
Я маю дабрыні не менш за вас.
Евангелле цытуюць нават чэрці.
Яшчэ не скончыўся жалобны час!
Мінулае не знікла як імгла,
Нас моляць здані з кожнае магілы:
"Калі ты за дабро і супраць зла,
Ліхіх забойцаў выкрывай штосілы!
Няхай пра іх не сціхне пагалоска,
Мыць кроў з іх рук дагэтуль недарэчы".
Нас вучаць: ворагаў любіць — па-боску[vi],
Мы ж ненавідзім іх — па-чалавечы.
Notizen
Meine Kindheit weht zu mir herüber
Fernes Glockengeläut aus dem Nebel
Dort ist immer November
Sehnsucht Halsweh und Angst
Im Keller hausen Gespenster
Der Kinderverzehrer im Dach
Die Wände der guten Stube
Mit plüschrotem Nein tapeziert
Fernes Glockengeläut durch den Frost
Dunkel und Flüstern und Fliehen
Und atmen daß keiner dich hört
Und immer fremdere Orte und Nachbarn
Und andere Dialekte
Die alte Wobinichdennangst
Das feindliche Bett im Nirgendwo
Fremder Seifengeruch auf dem Kissen
So viele Brücken hinter dir verbrannt
Aus ihrer Asche immer wieder die falsche, die neue
Phönix-Heimat. Ich kann ja schreien. Gott sei Dank.
Fragnichtsoviel
Die Fenster zu. Die Rolläden bleiben herunter.
Wer an der Tür läutet, der Postbote kann’s nicht sein.
Kinder werden gesehen nicht gehört
Weinen ist lebensgefährlich
Meine Kindheit ein fernes Geläute
Heimweh und juckende Socken
Geküßt wurde nur auf dem Bahnhof
Der See war zum Ertrinken da, im Sommer
Im Winter: zum Beinebrechen.
Der Himbeerstrauch rief Verboten.
Wie waren die Großen so groß
Das Tor nur auf Zehen zu öffnen
Draußen sang schmetternd die Magd
Ein Vogel pfiff in der Laube
Der Himmel frischgewaschen und weit
Eine Blausilbermurmel aus Glas
Draußen war Freiheit war Liebe
Vielleicht
Нататкі
Далёкім звонам гучыць
Дзяцінства маё праз туман
Там назаўжды лістапад
Ангіна тужліва і страшна
Прывід жыве ў падвале
І людаед на паддашку
Аклеены сцены гасцёўні
Чырвоным плюшавым "Не!"
Далёкі звон праз мароз
Цемра і шэпт і ўцёкі
Не соваць нос дыханне стаіць
Зноў новыя месцы
Суседзі з незразумелай гаворкай
Даўнейшая паніка дзе-гэта-я
Варожы ложак у дзе-невядома
Падушка пахне чыімсьці мылам
Так шмат мастоў за сабою спаліла
Бы Фенікс з іх попелу кожнага разу ўзнікае
Радзіма-фальшыўка. Можна крычаць. Дзякуй Богу.
Хопіць-пытаць
Дзверы замкнулі. Шторы завесілі.
Стукат. А што, калі не паштальён?
Дзяцей толькі бачна не чутна
Плач пагражае жыццю
Майго дзяцінства далёкі звон
Туга па доме. Кусалі шкарпэткі
Для пацалункаў быў толькі вакзал
Возера каб утапіцца — улетку
Узімку — каб ногі зламаць
"Нельга!" крычаў малінавы куст.
Вялікія вельмі вялікія
На дыбачкі ўстаць і дацягнуцца да клямкі
За брамай звонка спявала дзяўчына
Птушка свістала ў лістоце
Неба памытае і аблачына
Шарык шкляны з блакітнага срэбра
Звонку свабода звонку любоў
Магчыма
[i] Падручнік чорна-бела-чырвоны — колеры афіцыйнага сцяга германскай дзяржавы ў некаторыя гістарычныя перыяды, у тым ліку падчас Першай сусветнай вайны.
[ii] “Адзью” — ад фр. "adieu", да пабачэння.
[iii] “Грусгот” — ад ням. "Grüß Gott", даслоўна "блаславі Бог", нямецкае вітанне.
[iv] Merci (фр.) — дзякуй. Thanks (англ.) — дзякуй.
[v] …як калісьці ў маі (ням. "Wie einst im Mai") — так называлася аперэта, якую прадстаўлялі ў Берліне ў 1943 г.
[vi] …ворагаў любіць — па-боску — пар.: "А Я кажу вам: любеце ворагаў вашых…" (Нагорная казань, Мац. 5, 44), пераклад Васіля Сёмухі.
© 1978 Rowohlt Taschenbuch Verlag GmbH, Reinbek bei Hamburg
"Kleines Lesebuch für Große"
© 1975 Gisela Zoch-Westphal
Радня
(вершы не для сямейнага альбома)
Радня — такая ж, як вясна:
Не прадказаць ніяк.
І гэта не твая віна,
Радні ты скажаш "не", яна…
Яна пачуе "так".
Радню дабраслаўляе Бог
І шле чамусь яе
Заўжды па двое на парог,
І вось твой дзядзька "збіўся з ног",
А цётачка злуе.
Не ў меру радая радня
Табе праесці плеш:
– Ты ў музыцы ягнём ягня!
– Твая палітыка — брахня!
– Сабе жыццё псуеш!
У іх на ўсё ёсць свой адказ,
І слова іх — закон.
Яны заўсёды маюць час
І рады нагадаць штораз,
Што быць раднёй — іх кон.
Няўжо радня — табе цяжар?
Ты бессардэчны звер!
– У цёткі будзе зноў удар.
Тваё сямейства — Божы дар, —
Пішчыць сямейнамер.
Атэстат сталасці для сябра
Ты пакаваў мой штодзённы "гамон"
У мяккую вату,
Ад галавы быў пірамідон,
Які мне купляў ты.
Балела горла, калола бок —
Ты ставіў чаёк.
Мы на пероне, ты мусіш з’язджаць…
– Паводзіны, скажам, былі "на пяць".
Ты нянька, сябра, надзейны схоў,
Маёй душы дырэктарат.
Ты пры патрэбе хрыпата роў:
– Лічы, што гэта загад!
Ты мой будзільнік, і абаронца,
І ў асабістым архіве аконца.
Усё ў мінулым, не будзе працягу.
– Паставім "добра" табе за ўвагу!
Цяпер нада мной няма кантралёра.
Хто скажа мне: "Кепскі ўплыў"?
Хто загадае: "Гадзіна на зборы"?
Хто грымне: "Я ж гаварыў"?
А што, калі здарыцца неспадзяванка?
Хто строга накрапае мне валяр’янкі?
Так, безумоўна, на памяць фота.
– "Пахвальна" за дбайнасць і іншыя цноты.
Адзінаму
Бязмежны акіян — яны.
Ты — порт у акіяне.
Сюды заўжды кірую ўранні.
Спакойна сні да ранку сны.
Напоўніць ветразі не ў стане
Іх ураганы. Спяць чаўны.
Стракаты акіян — яны.
Ты — порт у акіяне.
Ты — мой маяк і мой прычал.
Каханы, можаш спаць да рання.
Яны… шум хваль, бяздумны шал,
А ты — мой порт у акіяне.
На мелодыю катрынкі
Ты да мяне запозна прыйшоў,
Я так доўга чакаць не магла:
Кветкі саджала я безліч разоў,
Яны ў маім садзе ссохлі да тла.
У акно я глядзела многа гадоў,
Дарогі твае схавала імгла.
Змоўкла туга, змарнела любоў,
Ты да мяне надта доўга ішоў,
Я столькі чакаць не магла.
Скажы, дзе ты быў, скажы, куды збочыў,
Якая цябе спыніла навала,
У светлыя дні і ў ясныя ночы —
Скажы, дзе ты быў, покуль лёс свой дзявочы
Я з іншым навек не звязала.
Пажухла і болей не свеціць надзея,
Асенняе сонца кахання не грэе.
Ссівелі мае валасы і пагаслі вочы.
Свой човен пакінь ля тых берагоў,
Нам шчасця не будзе, ты некуды збочыў,
Ты да мяне надта доўга ішоў.
Песня салдацкіх сірот
(напісана паміж дзвюма войнамі)
Нам налівалі бручкавы суп,
Мы — дзеці жалезнай эры.
На гульні ў салдацікаў маем мы зуб,
А ў войны не маем веры!
Адзін толькі голад спяваў нам на сон,
Дзяцінства ў нас не было.
Наш бацька сядзеў у акопе шмат дзён —
Загінуць за кайзера быў яго кон
І ператварыцца ў тло.
Геройская смерць — наш начны кашмар,
Нашы казкі — улёткі і зводкі,
Гармата — наш Бог і наш алтар,
Нам хлеб па картках салодкі.
– Французам смерць! — зваў у паход
Падручнік чорна-бела-чырвоны[i].
"Ніякіх «адзью»[ii], выключна «грусгот»"[iii], –
Удзёўбвалі нам лексіконы.
Бацька нам перастаў пісаць,
А потым прыйшла тэлеграма —
Легла на нас сіроцтва пячаць,
Надзела чорнае мама.
Летапіс рэвалюцыі час
Запісваў на нашай скуры.
Спускала інфляцыя ва ўнітаз
Заробленыя купюры.
Прыкметы тых "цудоўных часоў"
Мы бачым на кожным кроку.
Не смейце гуляць у салдацікаў зноў,
Бо ў нас — вельмі пільнае вока!
ІІ.
© 2012 dtv Verlagsgesellschaft mbH & Co. KG, Munich
„Sämtliche Werke und Briefe in vier Bänden“
© 1975, 2012 Gisela Zoch-Westphal, Zürich
Einem kleinen Emigranten
(Für Steven)
Du, den ich liebte, lang bevor er war,
Den Unvernunft und Liebe nur gebar,
Der blassen Stunden Licht und Himmelslohn,
Mein kleiner Sohn.
Du Kind, mein Herz gehörte dir schon ganz,
Als du ein Nichts noch warst, ein ferner Glanz
Aus deines Vaters dunklem Augenpaar,
in jenem Jahr.
Du hattest grade deinen ersten Zahn,
Da setzten sie aufs Dach den roten Hahn.
Der Schwarze Mann, die Bittre Medizin,
Sie hiess: Berlin.
Du lerntest wieder aufstehn, wenn man fällt.
Dein Kinderwagen rollte um die Welt.
Du sagtest Danke, Thank you und Merci,
Du Sprachgenie.
Zeit, Ort und Bühne waren schlecht gewählt.
Jedoch die Handlung scheint mir nicht verfehlt.
Schon strebst du zu den Sternen, kleiner Baum
Aus meinem Traum.
Du, den ich liebte, lang bevor er war,
Du ferner Glanz aus einem Augenpaar,
Ich leg dies Buch in deine kleine Hand,
Du Emigrant.
Маленькаму эмігранту
(Стывену)
Цябе яшчэ на свеце не было,
А ты ўжо нёс каханне і цяпло.
Ты — дар нябёс, прамень сярод хмурын,
Мой любы сын.
Адным табой у сэрцы ўсё жыло,
Калі я бачыла тваё святло
У бацькавых вачах, у час нягод,
Бо быў той год.
Прарэзаўся твой першы зуб — наш дом
І ўсё, чым мы жылі, пусціў агнём
Той чорны чалавек — ліхі ўспамін,
Ім стаў Берлін.
Ты падаў і рабіў наступны крок.
Каціў праз кантыненты твой вазок,
З “merci” і “thanks” [iv]ты заваёўваў свет,
Мой мовавед.
Няўдалы час, і месца, і сцэнар,
Але ты, несумненна, маеш дар
І цягнешся да зор, нібы расток,
Ты, мой сынок.
Цябе яшчэ на свеце не было,
А ўжо табой у сэрцы ўсё жыло.
Табе мой верш, галоўны мой чытач,
Мой уцякач.
Ansprache an die Herrschaften mit kurzem Gedächtnis …
Lasst uns was gestern war vergessen!
– Die Seelenqualen und das Blut.
In Dachau rauchen keine Essen.
Der Mensch ist gut.
Der Buchenwald blüht wieder friedlich,
Und was vorbei ist, ist vorbei.
Es wird schon wieder so gemütlich
Wie einst im Mai.
Schon schlummert das, verzeihn Sie, Weltgewissen.
Die edlen Herrenmenschen vom Ka-Zett
Erholen sich auf sanftem Ruhekissen
Und schwimmen wieder oben, mit dem Fett.
Die Fackeln lohten und die gelben Sterne,
Als du erwachtest, Deutschland, sank die Nacht.
O Deutschland, deiner dacht ich in der Ferne,
Du hast mich lange um den Schlaf gebracht …
"Schwamm drüber!" — Schon? Das wäre doch vermessen.
Noch ist ein jeder Tag: Bewährungsfrist.
Soll alle Welt die Untat je vergessen,
Seht zu, dass sie der Täter nicht vergisst!
… Ich bin so gut wie ihr, ganz ohne Zweifel,
Die ihr zitiert das Evangelium.
Zitieren aus der Schrift kann selbst der Teufel —.
Noch ist die Trauerzeit nicht um!
Noch sehe ich die todgequälten, blassen
Gespensterprozessionen, und es spricht
Aus jedem Grab zu mir: "Vergiss es nicht,
Liebst du das Gute, musst du Übel hassen!
Als Zeugen seid ihr hier zurückgeblieben.
Drum wascht dem Mörder nicht die Hände rein."
– Wohl ist es göttlich, seinen Feind zu lieben,
Doch uns genügt einstweilen: menschlich sein.
Зварот да спадароў з кароткай памяццю
Забудзем жудасныя рэчы —
Крывавыя пакуты, здзек!
У Дахаў не палаюць печы,
Зноў добры чалавек.
І Бухенвальд зноў расцвітае,
Мінула тое, што было,
Хай прыйдзе, як калісьці ў маі[v],
Утульнае цяпло.
Нікому больш не муляе сумленне,
І найвышэйшай расы спадары,
Як не было нічога, зноў на сцэне
І з сытым рылам лезуць дагары.
Нашыла жоўтых зорак на адзежы
Германія, устаючы з калень.
Я пра яе далёка, у замежжы,
Няспынна думала і ноч, і дзень.
Перагарнуць старонку? Праўда, людзі?
Усё яшчэ магчымы рэцыдыў.
Хай пра злачынствы ўрэшце свет забудзе,
Але злачынцаў нельга каб забыў!
Цытуеце Пісанне мне? Паверце,
Я маю дабрыні не менш за вас.
Евангелле цытуюць нават чэрці.
Яшчэ не скончыўся жалобны час!
Мінулае не знікла як імгла,
Нас моляць здані з кожнае магілы:
"Калі ты за дабро і супраць зла,
Ліхіх забойцаў выкрывай штосілы!
Няхай пра іх не сціхне пагалоска,
Мыць кроў з іх рук дагэтуль недарэчы".
Нас вучаць: ворагаў любіць — па-боску[vi],
Мы ж ненавідзім іх — па-чалавечы.
Notizen
Meine Kindheit weht zu mir herüber
Fernes Glockengeläut aus dem Nebel
Dort ist immer November
Sehnsucht Halsweh und Angst
Im Keller hausen Gespenster
Der Kinderverzehrer im Dach
Die Wände der guten Stube
Mit plüschrotem Nein tapeziert
Fernes Glockengeläut durch den Frost
Dunkel und Flüstern und Fliehen
Und atmen daß keiner dich hört
Und immer fremdere Orte und Nachbarn
Und andere Dialekte
Die alte Wobinichdennangst
Das feindliche Bett im Nirgendwo
Fremder Seifengeruch auf dem Kissen
So viele Brücken hinter dir verbrannt
Aus ihrer Asche immer wieder die falsche, die neue
Phönix-Heimat. Ich kann ja schreien. Gott sei Dank.
Fragnichtsoviel
Die Fenster zu. Die Rolläden bleiben herunter.
Wer an der Tür läutet, der Postbote kann’s nicht sein.
Kinder werden gesehen nicht gehört
Weinen ist lebensgefährlich
Meine Kindheit ein fernes Geläute
Heimweh und juckende Socken
Geküßt wurde nur auf dem Bahnhof
Der See war zum Ertrinken da, im Sommer
Im Winter: zum Beinebrechen.
Der Himbeerstrauch rief Verboten.
Wie waren die Großen so groß
Das Tor nur auf Zehen zu öffnen
Draußen sang schmetternd die Magd
Ein Vogel pfiff in der Laube
Der Himmel frischgewaschen und weit
Eine Blausilbermurmel aus Glas
Draußen war Freiheit war Liebe
Vielleicht
Нататкі
Далёкім звонам гучыць
Дзяцінства маё праз туман
Там назаўжды лістапад
Ангіна тужліва і страшна
Прывід жыве ў падвале
І людаед на паддашку
Аклеены сцены гасцёўні
Чырвоным плюшавым "Не!"
Далёкі звон праз мароз
Цемра і шэпт і ўцёкі
Не соваць нос дыханне стаіць
Зноў новыя месцы
Суседзі з незразумелай гаворкай
Даўнейшая паніка дзе-гэта-я
Варожы ложак у дзе-невядома
Падушка пахне чыімсьці мылам
Так шмат мастоў за сабою спаліла
Бы Фенікс з іх попелу кожнага разу ўзнікае
Радзіма-фальшыўка. Можна крычаць. Дзякуй Богу.
Хопіць-пытаць
Дзверы замкнулі. Шторы завесілі.
Стукат. А што, калі не паштальён?
Дзяцей толькі бачна не чутна
Плач пагражае жыццю
Майго дзяцінства далёкі звон
Туга па доме. Кусалі шкарпэткі
Для пацалункаў быў толькі вакзал
Возера каб утапіцца — улетку
Узімку — каб ногі зламаць
"Нельга!" крычаў малінавы куст.
Вялікія вельмі вялікія
На дыбачкі ўстаць і дацягнуцца да клямкі
За брамай звонка спявала дзяўчына
Птушка свістала ў лістоце
Неба памытае і аблачына
Шарык шкляны з блакітнага срэбра
Звонку свабода звонку любоў
Магчыма
[i] Падручнік чорна-бела-чырвоны — колеры афіцыйнага сцяга германскай дзяржавы ў некаторыя гістарычныя перыяды, у тым ліку падчас Першай сусветнай вайны.
[ii] “Адзью” — ад фр. "adieu", да пабачэння.
[iii] “Грусгот” — ад ням. "Grüß Gott", даслоўна "блаславі Бог", нямецкае вітанне.
[iv] Merci (фр.) — дзякуй. Thanks (англ.) — дзякуй.
[v] …як калісьці ў маі (ням. "Wie einst im Mai") — так называлася аперэта, якую прадстаўлялі ў Берліне ў 1943 г.
[vi] …ворагаў любіць — па-боску — пар.: "А Я кажу вам: любеце ворагаў вашых…" (Нагорная казань, Мац. 5, 44), пераклад Васіля Сёмухі.
Зварот да спадароў з кароткай памяццю
Ігар Крэбс
Фота Дар'і Роскач