Сяргій Жадан
Прамаўляць ад імя тых, хто застаўся жыць
Сяргій Жадан
+ + +
І варта памятаць, што вось гэтыя галасы,
якія будуць лунаць далей, якія запоўняць сабой
пэрымэтар будучыні, —
будуць галасамі тых, хто ацалеў.
Менавіта тых, хто ацалеў.
Далей будзе музыка. Будуць пісацца вершы.
Шмат вершаў будуць пра немагчымасьць
паэзіі пасьля газавых камэр, пра недарэчнасьць
літаратуры ў залях судовых паседжаньняў.
Але далей будзе музыка і далей будзе літаратура.
Пісаць яе будуць тыя, хто ацалеў.
І чытаць будуць тыя, хто ацалеў.
Тыя, хто атрымаў магчымасьць любіць.
Або не любіць.
Цяжка сьведчыць пра сьмерць,
калі сядзіш зь ёй на суседніх
паліцах плацкарты. Замінае пах
гарэлае скуры. Замінае адсутнасьць
у яе дыханьня.
Таму па-сапраўднаму гаварыць пра яе
пачнуць пасьля таго, як яна сыдзе на начной
безыменнай станцыі.
Будуць казаць рознае.
Паколькі і чулі ад яе рознае.
Памяць будзе вадзіць нас, як ведзьма
ў тумане, кідаць нас у ямы і вырвы,
рабіць нас бездапаможнымі ў нашым жаданьні
прамаўляць ад імя тых, хто застаўся жыць.
Сорам будзе рабіць нашыя галасы высокімі,
недакладнымі, незразумелымі.
Гнеў будзе замінаць нам слухаць
анёльскія сьпевы вясновай пары.
Але і ў самыя сумныя дні
кружы нада мной —
птушка даверу.
І ў самыя глухія часы,
сярод гоману і здранцьвеньня,
будзь са мной, мова —
мова сумневу,
мова суцяшэньня,
мова падзякі.
+ + +
Потым, калісьці, згадваць са сьмехам.
Казаць — сталася менавіта так, бо
над усім разгортваўся ветразь верша.
Ён быў пругкім, ён быў надзейным,
яму верылася, ён ратаваў.
Што, уласна, тады адбывалася?
Я проста хацеў, каб ты слухала.
Проста хацеў патлумачыць надта шмат.
Хацеў патлумачыць рэч, якую, здавалася,
зразумеў мінулай восені.
Нічым не апраўданая
вера людзей мовы ў тое, што ўсё можна назваць,
усяму ёсьць свая назва.
Хаць напраўду як можна назваць ноч?
Як можна назваць неба?
Што я табе тады чытаў?
Другая дуінская Рыльке, як слоўнік
разгубленых, але ўпартых. Як магчымасьць
паказаць на прыкладзе анёлаў і д’яблаў
мэханізм нараджэньня любові, структуру
яе зьяўленьня, логіку яе паўстаньня ў паветры.
Каб потым сьмяяцца і згадваць,
памятаеш, — казаць, — дзіўнае і такое дарэчнае
гучаньне другой дуінскай, якога хапіла,
каб ты засталася, каб паверыла,
каб не сумнявалася?
Хімія дотыкаў, не патлумачаная паэтамі.
Дотык да скуры, нібы дотык да сьцяга —
адвага напаўняе тых, што не баяцца сутыкнуцца зь перашкодай,
адвага й пакорлівасьць, бо ж нічога не патлумачана,
нічога не зразумела, але ёсьць зярняты закаханасьці,
і яны прарастаюць скрозь дасьпехі.
Сьмелая спроба — узяць паэзію як унівэрсальную
мову, як сыстэму сыгналаў для тых, хто
спрабуе называць паветра паветрам і подых подыхам.
Паэзія як сьпеў у доме, які гарыць.
Нават калі мы ня здатныя спыніць агонь —
агонь таксама ня здатны спыніць нас.
І анёлы Рыльке — начныя пасажыры,
поўныя сумневаў і сумятні —
пяшчотна абдымаюцца, перш чым назаўжды
рушыць у падарожжа,
і пакуль гучыць гэтая элегія — я ведаю — ты ня сыдзеш,
ты будзеш са мной,
і нічога ня здарыцца,
нічога не надламаецца
ў гэтым сьвеце.
Мы ж ня можам ведаць, што застанецца з гэтай пары,
што мы ўбачым, азіраючыся пасьля,
што для нас будзе важным.
Але пакуль што сьмерці так шмат,
так неапраўдана шмат,
і мы змагаемся ў гэтым дзіўным занятку —
сьпяваць у цемру, сьпяваць у глыбіню,
верыць у тое, што ўнутраная будова верша,
быццам будова сьцябліны, дае нам права і далей
казаць пра сьвет як пра месца надзеі,
калі складанасьць простага, празрыстасьць цёмнага
успрымаецца намі як праява мэтазгоднасьці,
як апраўданьне гневу,
як тлумачэньне адчаю,
як перадумова любові.
І нічога не запярэчыш потым.
Нічога ня скажаш.
Мова, нібы рака — сама сабой напаўняецца,
сама на сябе не падобная.
+ + +
Можна я яшчэ скажу?
Даволі дзіўна рабіць выгляд,
што ўласна нас абмінуў гэты выбух,
удар рыбіным целам аб рачную паверхню,
думаць, што нас не закранула паніка
травеньскай зеляніны, выхапленай з ночы
лісіным рухам пражэктара.
Раней мы думалі так:
не зьмянілася нічога,
не зьмянілася ніводнае зь імёнаў,
што тлумачаць сьвет, запаўняючы яго
тэлефонныя кнігі
сваёй прысутнасьцю.
А цяпер пасярод вуліцы
вымаўляеш слова "любоў" —
і абарочваюцца ўсе,
быццам зьвяртаесься менавіта да іх,
быццам менавіта яны нясуць на сабе
гэтую цярновую карону
закаханых.
Можа, уласна цяпер і варта сказаць —
зьмяніўся контур гучаньня,
як рэчышча ад доўгае працы
цяжкое плыні.
Мова як іншае імя любові.
Мова як доказ існаваньня нашага тагасьвецьця —
не адступае ад цябе, нібы аўчарка, што ўласна цябе
абрала ў ранішнім натоўпе і цяпер
аддана вартуе тваю лютую самотнасьць.
Будзе глыбейшаю за памяць,
будзе трывалейшаю за выдых,
і калі сыду, я пачую цябе і з таго боку маўчаньня.
Таму што ня выдумана нічога прасьцейшага
за сьпеў.
Нічога маркотнейшага, нічога сумленьнейшага.
І няма цішыні —
ёсьць толькі наш страх загаварыць.
І сьмерці няма —
ёсьць толькі наш неразборлівы почырк.
Марыянна Кіяноўска
***
вось табе кветка жывая дзіцятка зірні
вось табе зорачка зьзяе нябачная ў ране
болем апошняя хвіля расьце ў глыбіні
ў курчах сьвінцовых сасудаў засохлых дазваньня
вось табе хлебца акраец бяры і жыві
чыстага-чыстага неба лагодныя высі
цела маленькае выкляты нож у крыві
сэрца надрэзаны скрылік рашыст удавіся
***
бо вайна гаворыць дзяўчынка бо вайна
вясна так даўно аніяк да нас не прыходзіць
ужо і буслы ўсе панапрыляталі і вішні панаадцьвісыпаліся
бо вайна гаворыць дзяўчынка сёньня умань два дні ў тумане
так баліць гаворыць умань так баліць
што боль запавольваецца ў палёце як зьзяньне зоркі ці кветкі
і тады яго можна бачыць гаворыць дзяўчынка
іду гаворыць і бачу
бо вайна гаворыць тут вецер разносіць попел жыцьця людзей
вецер разносіць попел жыцьця людзей тут і ўсіх
па сьвеце заместа квецені
сёньня вішні людзі і вішні вішні паўсюль тут панапрыляталі
панаадцьвісыпаліся
гаворыць дзяўчынка тут часу амаль што няма бо вайна
у тумане вайна йдзе хутчэй за час бо сёньня два дні
і дзіўна вясна так даўно аніяк да нас не прыходзіць
***
для часу патрэбны прынамсі адзін чалавек
для вечнасьці Бог
вайна прымусова архаізуе
сны роды й плямёны старых багоў
сны роды й плямёны нас
таму я цяпер не гляджуся ў люстэрка
а прыкладаю яго да рота
калі запатнее — значыць дыхаю
плёсам люстэрка разьліваецца
перахопленае подыхам сьненьне
месяцовае сьвятло — значыць
салодкая цяжкая вада запавольвае ня толькі нэйтроны але й душы
сіты сусьвету скораны непранікальнасьцю
з адбітага мроіва й адбітага подыху
выхопліваюцца туманы вайны
сьлізістая абалонка амальгамы цяпер ружовая
месяцовае сьвятло ружовае ад крыві ружовы сон
мая абалонка сухая нібы кальчуга
адбівае ўдары іскры ды шамаціць
я ўжо больш не гляджуся ў люстэрка
а прыкладаю яго да рота
вучуся спыняць запавольваць час і вайну
перахапляю подыхам сьненьні
***
у гэтыя дні толькі глухія ператварэньні
сьнілася быццам я дом шматпавярховы ў умані
сьніўся пасьля абстрэлу гук пажару ўнутры мяне
я зь дзяцінства ведаю што такое гук пажару
гэта калі агонь баліць так што ня можаш дыхаць
плавяцца шыбы згарае раёк мэмбраны падсмажваюцца й больш ня чуеш
дзе верх дзе ніз усюды лётае пыл
і смочкі напружваюцца ў тумане болю
адкрываецца дзірка для цягі
у даху ды ў небе
усё адначасна спыняецца і гудзе
мёртвы час ператвараецца ў мёртвы вецер
дыназаўры жаўнерыкі чарапашкі ніндзя трансформэры і машынкі
выпарваюцца далёка і блізка кудысьці ў вайну
ратавальнік плача ягоны парог цеплавога болю
на нябачным парозе
за якім чуваць найвышэйшы дыскант
пераважна вясёлы часам дрыготкі
гэта ж і мой болевы парог
дзірка для цягі зацягвае анёльскія галасы
як зямля зацягвае ў сябе апошнія пялёсткі вішняў
і першыя — яблыняў
Ірына Шувалава
**трыптых на вялікай вадзе**
1. пасьля патопу
ной у маленькай маторнай лодцы
плыве разгублена разглядаючыся
гэтым разам ня выйдзе ўсіх па двое
толькі вось тую наскрозь прамоклую котку
гэтага пса з падкурчаным хвастом
а вунь таго вепрука што плыве
задзершы шчаціністы лыч
у лодку ўжо не ўцягнуць
каб жа каўчэг — але па ім
недабудаваным бахнулі
з таго берага артылерыяй і цяпер
ані каўчэга ані берага толькі
гэтая бясконцая вада і над ёй
то дахі дамоў то кроны дрэваў
нібы вось тут сьпіны тых хто
прыпаўшы да зямлі сьлёзна моліцца
а вунь там узьнятыя высока рукі тых
у каго ўсе малітвы працяклі праз далоні
каму засталося адно
ад вады зморшчаныя пальцы
моўчкі цягнуць у нябёсы
2. рыбакі
што тое мора галілейскае ў параўнаньні
з морам херсонскім
якім тут зьнянацку стаў сухадол
нашто госпадзе зрабіў нас лаўцамі людзей
нашто людзей пусьціў плаваць падобна да рыб
нашто пакінуў рыб на сухім паміраць
пацяжэлі сеткі нашыя госпадзе але мы
не сьпяшаемся іх выцягваць з водаў баімся
што надта ўжо багаты наш улоў
сядзім думаем як нам прамовіць да цябе госпадзе
калі раты нашыя ня здатныя выхлябтаць
мора твайго маўчаньня
3. адзін
тут усё заслана вадой мабыць каб той адзін
хто ўмее па ёй хадзіць дайшоў бы да кожнага двара
змог бы ступіць проста з бліскучае роўнядзі
на парогі падваконьняў на ганкі дахаў
дапамагаў нявыспаным людзям зьбіраць
пажыткі ў цыратовыя торбы ў куртатыя кайстры
нацягваў бы бабцям высокія гумовікі спускаў бы іх у чаўны
шукаў бы разам зь дзецьмі ў шуфлядах падмоклыя дзёньнікі й табэлі
потым доўга нёс бы кудлатага пса абдымаючы
шэпчучы яму на вуха штосьці зусім не біблейскае вельмі простае
такое простае як цыц простае як ня трэба ня плач
простае як аднойчы мы ўсе яшчэ вернемся дадому
09.06.2023
Пераклад з украінскай Андрэя Хадановіча
+ + +
І варта памятаць, што вось гэтыя галасы,
якія будуць лунаць далей, якія запоўняць сабой
пэрымэтар будучыні, —
будуць галасамі тых, хто ацалеў.
Менавіта тых, хто ацалеў.
Далей будзе музыка. Будуць пісацца вершы.
Шмат вершаў будуць пра немагчымасьць
паэзіі пасьля газавых камэр, пра недарэчнасьць
літаратуры ў залях судовых паседжаньняў.
Але далей будзе музыка і далей будзе літаратура.
Пісаць яе будуць тыя, хто ацалеў.
І чытаць будуць тыя, хто ацалеў.
Тыя, хто атрымаў магчымасьць любіць.
Або не любіць.
Цяжка сьведчыць пра сьмерць,
калі сядзіш зь ёй на суседніх
паліцах плацкарты. Замінае пах
гарэлае скуры. Замінае адсутнасьць
у яе дыханьня.
Таму па-сапраўднаму гаварыць пра яе
пачнуць пасьля таго, як яна сыдзе на начной
безыменнай станцыі.
Будуць казаць рознае.
Паколькі і чулі ад яе рознае.
Памяць будзе вадзіць нас, як ведзьма
ў тумане, кідаць нас у ямы і вырвы,
рабіць нас бездапаможнымі ў нашым жаданьні
прамаўляць ад імя тых, хто застаўся жыць.
Сорам будзе рабіць нашыя галасы высокімі,
недакладнымі, незразумелымі.
Гнеў будзе замінаць нам слухаць
анёльскія сьпевы вясновай пары.
Але і ў самыя сумныя дні
кружы нада мной —
птушка даверу.
І ў самыя глухія часы,
сярод гоману і здранцьвеньня,
будзь са мной, мова —
мова сумневу,
мова суцяшэньня,
мова падзякі.
+ + +
Потым, калісьці, згадваць са сьмехам.
Казаць — сталася менавіта так, бо
над усім разгортваўся ветразь верша.
Ён быў пругкім, ён быў надзейным,
яму верылася, ён ратаваў.
Што, уласна, тады адбывалася?
Я проста хацеў, каб ты слухала.
Проста хацеў патлумачыць надта шмат.
Хацеў патлумачыць рэч, якую, здавалася,
зразумеў мінулай восені.
Нічым не апраўданая
вера людзей мовы ў тое, што ўсё можна назваць,
усяму ёсьць свая назва.
Хаць напраўду як можна назваць ноч?
Як можна назваць неба?
Што я табе тады чытаў?
Другая дуінская Рыльке, як слоўнік
разгубленых, але ўпартых. Як магчымасьць
паказаць на прыкладзе анёлаў і д’яблаў
мэханізм нараджэньня любові, структуру
яе зьяўленьня, логіку яе паўстаньня ў паветры.
Каб потым сьмяяцца і згадваць,
памятаеш, — казаць, — дзіўнае і такое дарэчнае
гучаньне другой дуінскай, якога хапіла,
каб ты засталася, каб паверыла,
каб не сумнявалася?
Хімія дотыкаў, не патлумачаная паэтамі.
Дотык да скуры, нібы дотык да сьцяга —
адвага напаўняе тых, што не баяцца сутыкнуцца зь перашкодай,
адвага й пакорлівасьць, бо ж нічога не патлумачана,
нічога не зразумела, але ёсьць зярняты закаханасьці,
і яны прарастаюць скрозь дасьпехі.
Сьмелая спроба — узяць паэзію як унівэрсальную
мову, як сыстэму сыгналаў для тых, хто
спрабуе называць паветра паветрам і подых подыхам.
Паэзія як сьпеў у доме, які гарыць.
Нават калі мы ня здатныя спыніць агонь —
агонь таксама ня здатны спыніць нас.
І анёлы Рыльке — начныя пасажыры,
поўныя сумневаў і сумятні —
пяшчотна абдымаюцца, перш чым назаўжды
рушыць у падарожжа,
і пакуль гучыць гэтая элегія — я ведаю — ты ня сыдзеш,
ты будзеш са мной,
і нічога ня здарыцца,
нічога не надламаецца
ў гэтым сьвеце.
Мы ж ня можам ведаць, што застанецца з гэтай пары,
што мы ўбачым, азіраючыся пасьля,
што для нас будзе важным.
Але пакуль што сьмерці так шмат,
так неапраўдана шмат,
і мы змагаемся ў гэтым дзіўным занятку —
сьпяваць у цемру, сьпяваць у глыбіню,
верыць у тое, што ўнутраная будова верша,
быццам будова сьцябліны, дае нам права і далей
казаць пра сьвет як пра месца надзеі,
калі складанасьць простага, празрыстасьць цёмнага
успрымаецца намі як праява мэтазгоднасьці,
як апраўданьне гневу,
як тлумачэньне адчаю,
як перадумова любові.
І нічога не запярэчыш потым.
Нічога ня скажаш.
Мова, нібы рака — сама сабой напаўняецца,
сама на сябе не падобная.
+ + +
Можна я яшчэ скажу?
Даволі дзіўна рабіць выгляд,
што ўласна нас абмінуў гэты выбух,
удар рыбіным целам аб рачную паверхню,
думаць, што нас не закранула паніка
травеньскай зеляніны, выхапленай з ночы
лісіным рухам пражэктара.
Раней мы думалі так:
не зьмянілася нічога,
не зьмянілася ніводнае зь імёнаў,
што тлумачаць сьвет, запаўняючы яго
тэлефонныя кнігі
сваёй прысутнасьцю.
А цяпер пасярод вуліцы
вымаўляеш слова "любоў" —
і абарочваюцца ўсе,
быццам зьвяртаесься менавіта да іх,
быццам менавіта яны нясуць на сабе
гэтую цярновую карону
закаханых.
Можа, уласна цяпер і варта сказаць —
зьмяніўся контур гучаньня,
як рэчышча ад доўгае працы
цяжкое плыні.
Мова як іншае імя любові.
Мова як доказ існаваньня нашага тагасьвецьця —
не адступае ад цябе, нібы аўчарка, што ўласна цябе
абрала ў ранішнім натоўпе і цяпер
аддана вартуе тваю лютую самотнасьць.
Будзе глыбейшаю за памяць,
будзе трывалейшаю за выдых,
і калі сыду, я пачую цябе і з таго боку маўчаньня.
Таму што ня выдумана нічога прасьцейшага
за сьпеў.
Нічога маркотнейшага, нічога сумленьнейшага.
І няма цішыні —
ёсьць толькі наш страх загаварыць.
І сьмерці няма —
ёсьць толькі наш неразборлівы почырк.
Марыянна Кіяноўска
***
вось табе кветка жывая дзіцятка зірні
вось табе зорачка зьзяе нябачная ў ране
болем апошняя хвіля расьце ў глыбіні
ў курчах сьвінцовых сасудаў засохлых дазваньня
вось табе хлебца акраец бяры і жыві
чыстага-чыстага неба лагодныя высі
цела маленькае выкляты нож у крыві
сэрца надрэзаны скрылік рашыст удавіся
***
бо вайна гаворыць дзяўчынка бо вайна
вясна так даўно аніяк да нас не прыходзіць
ужо і буслы ўсе панапрыляталі і вішні панаадцьвісыпаліся
бо вайна гаворыць дзяўчынка сёньня умань два дні ў тумане
так баліць гаворыць умань так баліць
што боль запавольваецца ў палёце як зьзяньне зоркі ці кветкі
і тады яго можна бачыць гаворыць дзяўчынка
іду гаворыць і бачу
бо вайна гаворыць тут вецер разносіць попел жыцьця людзей
вецер разносіць попел жыцьця людзей тут і ўсіх
па сьвеце заместа квецені
сёньня вішні людзі і вішні вішні паўсюль тут панапрыляталі
панаадцьвісыпаліся
гаворыць дзяўчынка тут часу амаль што няма бо вайна
у тумане вайна йдзе хутчэй за час бо сёньня два дні
і дзіўна вясна так даўно аніяк да нас не прыходзіць
***
для часу патрэбны прынамсі адзін чалавек
для вечнасьці Бог
вайна прымусова архаізуе
сны роды й плямёны старых багоў
сны роды й плямёны нас
таму я цяпер не гляджуся ў люстэрка
а прыкладаю яго да рота
калі запатнее — значыць дыхаю
плёсам люстэрка разьліваецца
перахопленае подыхам сьненьне
месяцовае сьвятло — значыць
салодкая цяжкая вада запавольвае ня толькі нэйтроны але й душы
сіты сусьвету скораны непранікальнасьцю
з адбітага мроіва й адбітага подыху
выхопліваюцца туманы вайны
сьлізістая абалонка амальгамы цяпер ружовая
месяцовае сьвятло ружовае ад крыві ружовы сон
мая абалонка сухая нібы кальчуга
адбівае ўдары іскры ды шамаціць
я ўжо больш не гляджуся ў люстэрка
а прыкладаю яго да рота
вучуся спыняць запавольваць час і вайну
перахапляю подыхам сьненьні
***
у гэтыя дні толькі глухія ператварэньні
сьнілася быццам я дом шматпавярховы ў умані
сьніўся пасьля абстрэлу гук пажару ўнутры мяне
я зь дзяцінства ведаю што такое гук пажару
гэта калі агонь баліць так што ня можаш дыхаць
плавяцца шыбы згарае раёк мэмбраны падсмажваюцца й больш ня чуеш
дзе верх дзе ніз усюды лётае пыл
і смочкі напружваюцца ў тумане болю
адкрываецца дзірка для цягі
у даху ды ў небе
усё адначасна спыняецца і гудзе
мёртвы час ператвараецца ў мёртвы вецер
дыназаўры жаўнерыкі чарапашкі ніндзя трансформэры і машынкі
выпарваюцца далёка і блізка кудысьці ў вайну
ратавальнік плача ягоны парог цеплавога болю
на нябачным парозе
за якім чуваць найвышэйшы дыскант
пераважна вясёлы часам дрыготкі
гэта ж і мой болевы парог
дзірка для цягі зацягвае анёльскія галасы
як зямля зацягвае ў сябе апошнія пялёсткі вішняў
і першыя — яблыняў
Ірына Шувалава
**трыптых на вялікай вадзе**
1. пасьля патопу
ной у маленькай маторнай лодцы
плыве разгублена разглядаючыся
гэтым разам ня выйдзе ўсіх па двое
толькі вось тую наскрозь прамоклую котку
гэтага пса з падкурчаным хвастом
а вунь таго вепрука што плыве
задзершы шчаціністы лыч
у лодку ўжо не ўцягнуць
каб жа каўчэг — але па ім
недабудаваным бахнулі
з таго берага артылерыяй і цяпер
ані каўчэга ані берага толькі
гэтая бясконцая вада і над ёй
то дахі дамоў то кроны дрэваў
нібы вось тут сьпіны тых хто
прыпаўшы да зямлі сьлёзна моліцца
а вунь там узьнятыя высока рукі тых
у каго ўсе малітвы працяклі праз далоні
каму засталося адно
ад вады зморшчаныя пальцы
моўчкі цягнуць у нябёсы
2. рыбакі
што тое мора галілейскае ў параўнаньні
з морам херсонскім
якім тут зьнянацку стаў сухадол
нашто госпадзе зрабіў нас лаўцамі людзей
нашто людзей пусьціў плаваць падобна да рыб
нашто пакінуў рыб на сухім паміраць
пацяжэлі сеткі нашыя госпадзе але мы
не сьпяшаемся іх выцягваць з водаў баімся
што надта ўжо багаты наш улоў
сядзім думаем як нам прамовіць да цябе госпадзе
калі раты нашыя ня здатныя выхлябтаць
мора твайго маўчаньня
3. адзін
тут усё заслана вадой мабыць каб той адзін
хто ўмее па ёй хадзіць дайшоў бы да кожнага двара
змог бы ступіць проста з бліскучае роўнядзі
на парогі падваконьняў на ганкі дахаў
дапамагаў нявыспаным людзям зьбіраць
пажыткі ў цыратовыя торбы ў куртатыя кайстры
нацягваў бы бабцям высокія гумовікі спускаў бы іх у чаўны
шукаў бы разам зь дзецьмі ў шуфлядах падмоклыя дзёньнікі й табэлі
потым доўга нёс бы кудлатага пса абдымаючы
шэпчучы яму на вуха штосьці зусім не біблейскае вельмі простае
такое простае як цыц простае як ня трэба ня плач
простае як аднойчы мы ўсе яшчэ вернемся дадому
09.06.2023
Пераклад з украінскай Андрэя Хадановіча
Марыянна Кіяноўска
Ірына Шувалава
Андрэй Хадановіч