Мая Атлантыда
***
Той, ў каго веру, зусім не Бог.
Ён стараўся, але ж не змог.
І сілы хапала хіба адно
Каб піць ваду, нібы піць віно.
І піць віно, нібы піць ваду,
І клікаць праўду нібы бяду.
У астатнім быў чалавечы сын,
Улюбёнец Марый ды Магдалін,
Паэт, валацуга, блазан, герой
(Які быў час і які настрой).
І быў Іуда, і быў Пілат,
І быў, як ва ўсіх, Гефсіманскі сад,
Прасіўся і плакаў, шчэ дыхаў і жыў,
Ды не адмаліў і памёр на крыжы.
І ад таго, што не меў надзей,
Пакута ягоная найсвяцей.
***
А ў Барысаве робяць запалкі.
У Глыбокім — згушчонку, соль — у Мазыры.
Гэта — канстанты, яны ўбудованы ў беларуса змалку,
Базавая камплектацыя, хочаш-не хочаш, а бяры.
Потым можаш цюнінгавацца, канешне,
(ты за якую згуху топіш? — і спрачацца ў кроў да зары)
Але так было, калі ўсё было самым першым:
Запалкі ў Барысаве, соль у Мазыры.
Мы вырасталі, сталелі, з садкоў пераходзілі ў школы,
Турпаход, праз год піва на вуліцы, праз тры — гарэлка й шашлык,
Колькі вогнішчаў спалена, з’едзена перасолаў і недасолаў,
Колькі спечана тортаў, і госці навечна пайшлі —
А яно як было, невялічкае, але векавечнае шчасце,
Тое, што ня зменіцца, ня знікне, ня згіне ў вірах.
З Глыбокага бляшаначка бела-блакітнай масці,
Запалкі з Барысава і соль з Мазыра.
***
Прывітанне! Вы тэлефануеце шчыглу!
Адну хвіліначку, абанент папраўляе пер’е.
Ён адкажа вам зараз, праз дождж і імглу,
Праз вашую трывогу, боль і нявер’е.
Шчоўк — не кладзіце слухаўку, гэта я, ваш шчыгол,
Мір і краса, і дзінь-дзіньства ва ўсім белым свеце,
Дрэва расце, засынае і прачынаецца дол,
Казюркі лётаюць, з яек вылупляюцца дзеці,
А значыць, усё добра, усё ідзе як ідзе,
Трэба толькі надзейна трымацца за голле,
І ня шчоўкаць дзюбаю, і гаспадарыць у гняздзе,
І пільнаваць сваё наваколле.
Мір і краса, не забудзьцеся, усё пры нас,
Калі крыху трасе – дык гэта ж свой, родны вецер дрэвы гайдае.
А як забудзецеся пра тое — знайдзіце час,
Патэлефануйце шчыглу. Ён нагадае.
***
Апошняя шлюпка сыходзіць сягоння ўночы,
І порт Атлантыды пакіне апошні докер,
І дождж ледзяны панясецца нястрыманай хваляй
Па дошках прычалаў, па птушках і гнёздах на дахах.
Грымяць ланцугі якароў нечаканай свабодай,
Бо звыклае дно адпускае, каб сплыць у невядомасць,
І п’яныя яхты качаюцца, б’юцца аб сцены
У апошнім спадзеве, што раніцай будзе іначай.
І вежы і брамы у халоднай вадзе па калена:
Як перацярпець тую хвалю, што плёхне на грудзі,
Бо самае страшнае грудзі, а далей не страшна,
І нават падасца, што цёпла цяпер у акіяне.
Мая Атлантыда, я доўга цябе суцяшала,
Маніла табе, што ўратую рыдлёўкай і дамбай.
Мая Атлантыда, з квітка на апошнюю шлюпку
Я склала караблік і ў зімную хвалю пусціла.
***
Адкуль я ведаю, кім ці чым
Ты вернешся да мяне?
Сынам ці сном, рамонкам сухім,
Малюнкамі на акне?
Кнігаю? Рэхам? Водарам пожні?
Промнем апошнім? Буйной расой?
Не ведаю, таму на выпадак кожны
За вяртанне тваё я прымаю ўсё.
***
Мой родны кут,
Куды я забілася пасярод болі й пакут,
І дзе можна яшчэ пастарацца прыняць такую паставу,
Каб крыху меней балела зверху, знізу, злева і справа,
І таму ў ім нельга глыбока дыхаць, вытыркацца й вярцецца,
Бо адразу пачынае ціснуць у пячонках і ў сэрцы,
Мой родны кут, дзе з паліц паглядаюць героі,
Не-героі, забітыя, забытыя, святыя і воі,
І елка, канешне, ў пары з хваіною,
Дзе кожнага дня агульную праўду нема крычыць Кастусь
(От ужо дзе ўдалая рыфма да слова "Беларусь",
Бо класіка прапануе для Беларусі
"гусі", "вярнуся" альбо "не вярнуся",
А жыццё прапануе "упруся", "уберагуся", "у прымусе"),
Мой родны кут, небагаты, стакроць распяты,
Пакладзены мне лёсам пад пяты,
Кут, які забываюць у спічах згадаць прамоўцы,
А тутэйшы не забывае нават у цеснай дамоўцы,
Бо забыць цябе, як той казаў, проста не маюць сілы,
Бо сілы сышлі значна раней, чым ты сам дапоўз да магілы,
Ну і хай сабе, хіба не жылі мы без сілаў,
Дзяцей падымалі, гарады адбудоўвалі, балаты гацілі,
І ўсё без сілаў, без сілаў, на адной толькі мары аб волі,
Пакуль усе навокал крычалі: ды хто вы такія, даволі вам ужо, даволі.
А мы ўсё шавелімся, як той партызан у пятлі,
Не каля нуля ўжо, а тупа на нулі.
О такія ў нас справы, мой родны кут.
Але ты ўсё адно ня бойся. Мы тут.
***
Нарэшце снег гарыць на чорным полі
І п’е усмак размоклая ралля,
І з кожнае адтуліны й расколіны
Бяжыць цурком дзіцятка ручая,
І ў небе клінам шумнае вяртанне,
І радасны гармідар у бары,
І дрэвы, натаміўшыся ў чаканні,
Ўжо чырванеюць веццем на вятры,
Вясна ідзе, і ёй ўсё роўна, дзе мы,
Дзе нас заспее ясны надыход,
Ці мы вадой нап’емся ў падзем’і,
Ці ў сонейка дапросімся даброт,
І я бяру, і п’ю вясну з прыгоршчы,
Палову пакідаючы журбе,
Бо ў гэты дзень, прыгожы і харошы,
Яшчэ мацней сумую па табе.
УНОРЫЦА
Тут кожнае дрэва — бясконцы і вечны сусвет,
Сатканы з бясконцых і вечных сцяжын мурашыных,
З птушыных сядзіб, і ля іх — шматгалосых бясед,
З шумлівых дажджоў, што сцякаюць па лісцях ажыны.
Начной прахалодай цябе ахінае вада,
Па хвалях імкне да чаротаў вужыная варта,
І ў стайню за лесам аблокаў ідзе чарада,
А шэрае рыкне — і стане над бабінай хатай.
Той тыдзень вясковае цішы бы дзень праміне,
Аднойчы заснуць застанецца, аднойчы прачнуцца,
Абліччы са здымкаў, што бачу на белай сцяне,
На помніках чорных за вёскаю мне адгукнуцца.
І верыцца лёгка, што коціцца кола маё,
Каб стаць паслухмяна аднойчы за той агароджай,
Пад тою вярбою, дзе сцежак адвечны суплёт
На шчасце мурашкам ніяк супыніцца не можа.
***
Гэты клён я памятаю маленькім,
Гэты дуб памятае маленькай мяне.
На гэтай прыступцы я сбіла калісьці каленку,
А гэты чарот да сёння бачу ўва сне.
Гэтая рака раз на пяць год мяняе свой бераг,
Няма нічога больш вечнага, чым гэтая змена.
Я не веру ў перамены — я ведаю,
Што яны неадменныя.
Тым, хто будзе пасля, абавязкова падасца,
Што яны ведаюць, якім жыццём жыве гэты клён.
Што яны змогуць вечна ў гэтай рацэ купацца,
Што гэта яны адкрылі від з гэтых вакон.
І мы з табой будзем жыць ціха-ціха,
Каб не плёхнуць халоднай вадою на вогішчы іх душы.
Мілы мой. У дом нашага з табою дзяцінства
Уваходзяць бязлітасныя мурашы.
Пра тое, адкуль бяруцца кнігі, слухайце ў падкасце з Ганнай Севярынец на litradio.by.
Той, ў каго веру, зусім не Бог.
Ён стараўся, але ж не змог.
І сілы хапала хіба адно
Каб піць ваду, нібы піць віно.
І піць віно, нібы піць ваду,
І клікаць праўду нібы бяду.
У астатнім быў чалавечы сын,
Улюбёнец Марый ды Магдалін,
Паэт, валацуга, блазан, герой
(Які быў час і які настрой).
І быў Іуда, і быў Пілат,
І быў, як ва ўсіх, Гефсіманскі сад,
Прасіўся і плакаў, шчэ дыхаў і жыў,
Ды не адмаліў і памёр на крыжы.
І ад таго, што не меў надзей,
Пакута ягоная найсвяцей.
***
А ў Барысаве робяць запалкі.
У Глыбокім — згушчонку, соль — у Мазыры.
Гэта — канстанты, яны ўбудованы ў беларуса змалку,
Базавая камплектацыя, хочаш-не хочаш, а бяры.
Потым можаш цюнінгавацца, канешне,
(ты за якую згуху топіш? — і спрачацца ў кроў да зары)
Але так было, калі ўсё было самым першым:
Запалкі ў Барысаве, соль у Мазыры.
Мы вырасталі, сталелі, з садкоў пераходзілі ў школы,
Турпаход, праз год піва на вуліцы, праз тры — гарэлка й шашлык,
Колькі вогнішчаў спалена, з’едзена перасолаў і недасолаў,
Колькі спечана тортаў, і госці навечна пайшлі —
А яно як было, невялічкае, але векавечнае шчасце,
Тое, што ня зменіцца, ня знікне, ня згіне ў вірах.
З Глыбокага бляшаначка бела-блакітнай масці,
Запалкі з Барысава і соль з Мазыра.
***
Прывітанне! Вы тэлефануеце шчыглу!
Адну хвіліначку, абанент папраўляе пер’е.
Ён адкажа вам зараз, праз дождж і імглу,
Праз вашую трывогу, боль і нявер’е.
Шчоўк — не кладзіце слухаўку, гэта я, ваш шчыгол,
Мір і краса, і дзінь-дзіньства ва ўсім белым свеце,
Дрэва расце, засынае і прачынаецца дол,
Казюркі лётаюць, з яек вылупляюцца дзеці,
А значыць, усё добра, усё ідзе як ідзе,
Трэба толькі надзейна трымацца за голле,
І ня шчоўкаць дзюбаю, і гаспадарыць у гняздзе,
І пільнаваць сваё наваколле.
Мір і краса, не забудзьцеся, усё пры нас,
Калі крыху трасе – дык гэта ж свой, родны вецер дрэвы гайдае.
А як забудзецеся пра тое — знайдзіце час,
Патэлефануйце шчыглу. Ён нагадае.
***
Апошняя шлюпка сыходзіць сягоння ўночы,
І порт Атлантыды пакіне апошні докер,
І дождж ледзяны панясецца нястрыманай хваляй
Па дошках прычалаў, па птушках і гнёздах на дахах.
Грымяць ланцугі якароў нечаканай свабодай,
Бо звыклае дно адпускае, каб сплыць у невядомасць,
І п’яныя яхты качаюцца, б’юцца аб сцены
У апошнім спадзеве, што раніцай будзе іначай.
І вежы і брамы у халоднай вадзе па калена:
Як перацярпець тую хвалю, што плёхне на грудзі,
Бо самае страшнае грудзі, а далей не страшна,
І нават падасца, што цёпла цяпер у акіяне.
Мая Атлантыда, я доўга цябе суцяшала,
Маніла табе, што ўратую рыдлёўкай і дамбай.
Мая Атлантыда, з квітка на апошнюю шлюпку
Я склала караблік і ў зімную хвалю пусціла.
***
Адкуль я ведаю, кім ці чым
Ты вернешся да мяне?
Сынам ці сном, рамонкам сухім,
Малюнкамі на акне?
Кнігаю? Рэхам? Водарам пожні?
Промнем апошнім? Буйной расой?
Не ведаю, таму на выпадак кожны
За вяртанне тваё я прымаю ўсё.
***
Мой родны кут,
Куды я забілася пасярод болі й пакут,
І дзе можна яшчэ пастарацца прыняць такую паставу,
Каб крыху меней балела зверху, знізу, злева і справа,
І таму ў ім нельга глыбока дыхаць, вытыркацца й вярцецца,
Бо адразу пачынае ціснуць у пячонках і ў сэрцы,
Мой родны кут, дзе з паліц паглядаюць героі,
Не-героі, забітыя, забытыя, святыя і воі,
І елка, канешне, ў пары з хваіною,
Дзе кожнага дня агульную праўду нема крычыць Кастусь
(От ужо дзе ўдалая рыфма да слова "Беларусь",
Бо класіка прапануе для Беларусі
"гусі", "вярнуся" альбо "не вярнуся",
А жыццё прапануе "упруся", "уберагуся", "у прымусе"),
Мой родны кут, небагаты, стакроць распяты,
Пакладзены мне лёсам пад пяты,
Кут, які забываюць у спічах згадаць прамоўцы,
А тутэйшы не забывае нават у цеснай дамоўцы,
Бо забыць цябе, як той казаў, проста не маюць сілы,
Бо сілы сышлі значна раней, чым ты сам дапоўз да магілы,
Ну і хай сабе, хіба не жылі мы без сілаў,
Дзяцей падымалі, гарады адбудоўвалі, балаты гацілі,
І ўсё без сілаў, без сілаў, на адной толькі мары аб волі,
Пакуль усе навокал крычалі: ды хто вы такія, даволі вам ужо, даволі.
А мы ўсё шавелімся, як той партызан у пятлі,
Не каля нуля ўжо, а тупа на нулі.
О такія ў нас справы, мой родны кут.
Але ты ўсё адно ня бойся. Мы тут.
***
Нарэшце снег гарыць на чорным полі
І п’е усмак размоклая ралля,
І з кожнае адтуліны й расколіны
Бяжыць цурком дзіцятка ручая,
І ў небе клінам шумнае вяртанне,
І радасны гармідар у бары,
І дрэвы, натаміўшыся ў чаканні,
Ўжо чырванеюць веццем на вятры,
Вясна ідзе, і ёй ўсё роўна, дзе мы,
Дзе нас заспее ясны надыход,
Ці мы вадой нап’емся ў падзем’і,
Ці ў сонейка дапросімся даброт,
І я бяру, і п’ю вясну з прыгоршчы,
Палову пакідаючы журбе,
Бо ў гэты дзень, прыгожы і харошы,
Яшчэ мацней сумую па табе.
УНОРЫЦА
Тут кожнае дрэва — бясконцы і вечны сусвет,
Сатканы з бясконцых і вечных сцяжын мурашыных,
З птушыных сядзіб, і ля іх — шматгалосых бясед,
З шумлівых дажджоў, што сцякаюць па лісцях ажыны.
Начной прахалодай цябе ахінае вада,
Па хвалях імкне да чаротаў вужыная варта,
І ў стайню за лесам аблокаў ідзе чарада,
А шэрае рыкне — і стане над бабінай хатай.
Той тыдзень вясковае цішы бы дзень праміне,
Аднойчы заснуць застанецца, аднойчы прачнуцца,
Абліччы са здымкаў, што бачу на белай сцяне,
На помніках чорных за вёскаю мне адгукнуцца.
І верыцца лёгка, што коціцца кола маё,
Каб стаць паслухмяна аднойчы за той агароджай,
Пад тою вярбою, дзе сцежак адвечны суплёт
На шчасце мурашкам ніяк супыніцца не можа.
***
Гэты клён я памятаю маленькім,
Гэты дуб памятае маленькай мяне.
На гэтай прыступцы я сбіла калісьці каленку,
А гэты чарот да сёння бачу ўва сне.
Гэтая рака раз на пяць год мяняе свой бераг,
Няма нічога больш вечнага, чым гэтая змена.
Я не веру ў перамены — я ведаю,
Што яны неадменныя.
Тым, хто будзе пасля, абавязкова падасца,
Што яны ведаюць, якім жыццём жыве гэты клён.
Што яны змогуць вечна ў гэтай рацэ купацца,
Што гэта яны адкрылі від з гэтых вакон.
І мы з табой будзем жыць ціха-ціха,
Каб не плёхнуць халоднай вадою на вогішчы іх душы.
Мілы мой. У дом нашага з табою дзяцінства
Уваходзяць бязлітасныя мурашы.
Пра тое, адкуль бяруцца кнігі, слухайце ў падкасце з Ганнай Севярынец на litradio.by.
Ганна Севярынец
