Дэміургаў смех
The Demiurge’s Laughter

Аднастайна цямнеўся навокал гушчар.
     Я за Дэманам гнаўся ў нястомнай пагоні,
Хоць і ведаў, што ён — не сапраўдны бог,
     І, калі ўжо кароны танулі ў сутонні,
Пачуў раптам усё, што жадаў — і балей:
І па сёння не змог я забыць тых падзей.

Бо не спераду гук быў, а ззаду мяне,
     Гук санлівы, лянівы, але не без кпіны,
Нібы Дэмана я не абходзіў зусім.
     Ён са смехам падняўся з сваёй качавіны
І, змахнуўшы з павека гразь, засігаў сабе;
І я добра тады зразумеў, што ён меў наўме.

Як учора, мне чуецца Дэманаў смех.
     Гора-лоўчы! Узяў і папаўся так лёгка!
Я спыніўся адразу, спрабуючы ўдаць,
     Што разглядваю нешта ў лістоце дрогкай
(Хоць наўрад ці ён стаў азірацца). І я
Сеў на мох ды прыпёрся спіной да камля.


Перад сном
Good Hours

Я выйшаў прагуляцца перад сном,
І быў бязлюдным зімні вакаём,
Калі не ўлічваць у радок дамы,
Што з-над сумётаў бліскалі вачмі.

Прынамсі, унутры быць мае люд,
Падумаў я — і тут жа скрыпкі гуд
Пачуўся мне, а праз фіранкі ў залі
Фігуры юныя і твары замільгалі.

Ў такой кампаніі я вуліцай і йшоў,
Пакуль не стала наўкруга дамоў.
Тады ў раскаянні я павярнуў назад,
Ды позна: чорным быў аконны рад.

І я падумаў: мой рыпучы крок
Парушвае дрымотнай вёскі змрок
Амаль што як блюзнерства. Я адзін
Не спаў зімой у дзесяць-то гадзін.


Нявыбраная дарога
The Road Not Taken

У жоўтым лесе ростань дзвюх дарог:
Сумуючы, што я — ўсяго адзін, на жаль —
Пайсці зараз абедзвюма не мог,
Я доўга узіраўся ў тую, што ў кустох
Зварочвала ў нябачную мне даль.

Ды выбраў іншую, не меншай пекнаты,
Але якой я быў патрэбен больш:
Ёй, утравелай, не ставала пехаты;
Хоць іх абедзве ўбілі за гады,
Бадай, аднолькава і ўшыр, і ўдоўж,

І кожная была тым ранкам у лістах,
Яшчэ нідзе не ўчэрненых нагой.
Прайдуся першаю на гэтых днях!
Ды знаючы, як лёс галініць шлях,
Я мала верыў, што вярнуся к ёй.

Ужо праз многа, многа год пасля
Я, уздыхаючы, згадаю зноў лісцё
У лесе й ростань дзвюх дарог, дзе я
Пайшоў па той, што ходжана была
Найменш, — і гэта вырашыла ўсё.


Шум дрэваў
The Sound of the Trees

Здзіўляюць мяне дрэвы.
Чаму з усіх шумоў іх шум —
Не музыку, не спевы —
Мы так пакорліва цярпім
Каля самых нашых вакон?
Трываем (бо хочам трываць?),
Пакуль перашэпты крон
Не вымуць з нас радасць зусім:
Аб чым там іх шумны сум?
Аб тым, што іх кліча дарога;
Толькі ж самі стаяць і стаяць,
І ўрэшце, падросшы нямнога,
Вырашаюць, што лепш застацца, —
І зноў пра дарогу шумяць.
Бывае, пабачу з дома,
Як дрэвы пачнуць хістацца, —
І сам галавою хітаць,
Бо я не такі, вядома.
Я знаю: адным вірным днём,
Калі дрэвы зноў загудуць,
Што мы, дзей, пакінем дом,
Я ўрэшце вырушу ў пуць,
Няхай і сабе на бяду.
Я не буду нічога казаць,
А проста пайду.


На закінутых кладах
In a Disused Graveyard

Праз быльнягі пратоптаны праход
Уверх па схіле да магіл старых.
Клады яшчэ прынаджваюць жывых,
А мёртвых тут не бачылі сто год.

Ды хорам паўтараюць пліт рады:
"Жывым ты сёння завітаў сюды
Чытаць імёны і лічыць гады,
А заўтра мёртвым прыйдзеш назаўжды".

Так мармур кажа, ўпэўнены: смерць ёсць!
Ды чуе сам няладнае, бо штось
Ужо даўнютка мёртвыя не йдуць.
І што магло людзей так адвярнуць?

І нехта жартам адказаў бы плітам:
"А людзі ненавідзяць смерць, таму
Наважылі больш не ўміраць — і квіта".
І тыя б, думаю, паверылі яму.


Ручай у горадзе
A Brook in the City

Дом хутарскі і сёння там стаіць,
Хоць нумар гарадскі яму насіць
Не да душы. А што там з ручаём,
Які нязмоўкна абдымаў той дом?
Кажу як той, хто моц яго спазнаў,
Бо часта пальцы ў плыню занураў,
А той скакаў аж да запясця, ці
Кідаў я кветку: міг — і не знайсці.
Луг можна запраторыць пад бетон,
Каб раптам не прарос праз ходнік ён,
Ды ачагам скарміць усе сады,
Але што зробіш з дровамі вады?
Як сілы неўміручае, аднак
Больш непатрэбнай, пазбывацца? Шлак
У вытак наваліць? Далей ад ног
Ручай загналі ў сцёкавы астрог,
Каб жыў сабе там у смярдзючай цьме —
І не таму, што правініўся, не:
Хіба што цёк бясстрашна і не слаб.
Ніхто цяпер не знацьме, апроч мап,
Што быў такі ручай. Аднак я пэўны
Амаль, што гэта сум яго падземны
Мястэчку новаму ўсё не дае
Спакою ані ў працы, ані ў сне.


Пакінуты
Bereft

Дзе я ўжо чуў, каб шэпт вятроў
Вось так змяніўся ўраз на роў?
Маўляў, навошта ён прыйшоў
На ганак друзлы ды без слоў
Глядзіць згары на шал валоў?
Выйшла лета і выйшаў дзень.
Хмарамі лёг на захад цень.
Скруціўся змей з сухіх лістоў,
І з шыпам кінуўся да ног,
Але прамазаў ды палёг.
І штосьці вусцішнае ў тым
Сказала мне: вядома ўсім,
Што ў доме я адзін зусім,
І мой сакрэт ужо не мой,
Што я ў жыцці адзін зусім
І толькі Бог яшчэ са мной.


Бязлюддзе
Desert Places

Над полем замець, і над полем ноч —
Куды ні зірні і куды ні кроч.
Як выгладзіў усё навокал снег!
Яшчэ крыху — і ржышча знікне з воч.

Спусцеў і лес. Да весняе пары
У норах пахаваныя звяры.
А я, і так спустошаны, не ў лік:
Стаю адзін — і звонку, і знутры.

І адзінота гэта ўсё расце,
Як снежная пустыня ў цемнаце.
І перш чым гэтая растане пустата,
Яна паспее стаць яшчэ пусцей.

І ўсё-ткі не баюся я міжзор'я:
Заўсёды быў бязлюдным той прастор, — я
Баюся больш бязлюддзя у сабе,
Якое незалежна ад надвор’я.


Самае істотнае
The Most of It

Ён думаў, ён трымае свет адзін,
Бо, колькі ні гукаў, ў адказ, як гром,
Прыходзіў толькі водгалас з далін,
З хаваных лесам заазёрных стром.
Тады ён выкрыкнуў на ўвесь прастор,
Што, дзей, жыццю патрэбен насамрэч
Любві сваёй не здзеклівы паўтор,
А іменна адказ, любоў-наўстрэч.
Але адказу не прыйшло, на жаль,
Хіба што ён уцеліўся тады
У трэскат на тым беразе між скал,
А потым у ледзь чутны ўсплёск вады,
Які замёр, а там пусціўся ўплаў,
Каб побачкі не чалавекам стаць
І кімсьці новым да яго ўдабаў,
А велічным аленем, які, гладзь
Азёрную скамечыўшы у вір,
Абрушыўся, як вадаспад, на жвір,
І, рогамі ўскрываючы хмыззё,
Нырнуў у лес — і гэта, ўласна, ўсё.


Стручок малачаю
Pod of the Milkweed

Прызваўшы ўсіх магчымых матылькоў
З няведамых мясцін, дзе мелі схоў,
Але куды не вернуцца пасля,
Бо ў іх, няпчол, нямашака вулля,
Квет малачаю ля майго парога
Ўзняў тэму марнавання ненадоўга —
Ужо даўно не бачыў я такога!
Таму дастойны ён калі не першай
Грунтоўнай гутаркі, то хоць бы верша.
Бязгучна крыл бязлічных мітусня,
Што квет сабой накрыла і спаўна
Стракатасцю сваёю кампенсуе,
Чаго траве прасцецкай так бракуе,
Бо што яна прасцецкая наўзрок,
Залётнікі не могуць не прызнаць.
І так, хоць сцёблы у яе слізяць
Малочным сокам, горкі гэты сок,
Як знае кожны, хто хаця б разок
Надлом бялюткі браўся смакаваць.
Як апіят ён, далібог, смакуе.
Але што б кветка ні змяшчала ў соку,
Яе нектар салодкі так, што з клёку
Збівае матылькоў папросту ўміг.
Няма ў ім сну ні каліўца для іх.
Як апантаныя, адзін другога
Яны адштурхваюць ад кветкі ўбок,
З крыл яркі абтрасаючы пылок,
І так над сцэнаю падзей іх многа,
Аж воблачка выразнае вісіць,
А ў іх усё не наступае сыць.
Салодкая для гэтых аднадзёнак,
Разважная трава знайшла-такі
На трыста шэсцьдзесят пяць дзён такі,
Што гібельна салодкі для істот.
Сягоння многія пакінуць спорку,
Пазбытыя і сілаў, і кляйнот,
З якімі нарадзіліся на золку,
Як гэтак часта робіць іхні род,
Цалюткі дзень прабіўшыся без толку
Аб шыбіну з няправільнага боку.

Ды марнаванне было часткай плана.
І ўсё, што людзям іх прынёс танок,
Які з такою жарсцю кветкі тоўк,
Быў усяго адзін малы стручок —
Нашчадак тых, хто жыў неўтаймавана.
Вісіць ён кіпцюрамі дагары —
Ну, рыхтык гватэмальскі папугай —
І так пытальна, быццам малачай
Хавае ў плодзе нешта да пары:
Мо ежа ў ім? Ці страчаны сакрэт,
Што неабходнасць ёсць і ў марнавання?
Дзе ж тыя кветкі й матылькі, ў якіх
Навука дабачала прышлы міг?
У ім адказ, чаму так шмат дазвання
Павінна прападаць без яўных мэт.<sup>1

1</sup> са спакойнаю душой прымацца.

Пераклад з англійскай Ігара Кулікова

Самае істотнае