+ + +

Проста гэта адна зь нешматлікіх гісторый,
што маюць аптымістычнае заканчэньне,
наколькі аптымістычнай можа быць мова
вялікай палітыкі:

14 тысяч немаўлят,
фіксаваная статыстыка таемнага дзейства,
сотні расколатых,
нібы грэцкія гарэхі, сем’яў,
цёмнае бацькоўства, што сьціскае ў кулаку
зернейка спадзяваньня:
лямант і абурэньне
ў найбяднейшых кварталах,
узрушаныя натоўпы,
што па чыгуначным насыпе
уцякаюць ад сьмерці.

І ўсё-такі
перамагае тое, што прынята называць надзеяй,
і вяртаецца тое, што звычайна лічыцца цудам.
І па-над галовамі
згвалтаваных гарадоў
займаецца сьвятло —
няхітрая мэтафара мудрасьці тых,
хто застаўся жыць,
тых, хто і далей прымае гэты сьвет —
падобны на сьвяточную сукенку,
зь якое не адмываецца кроў.

Гэтая гісторыя паратунку,
пераканаўчае сьведчаньне справядлівасьці,
вакол якое адгэтуль
будуць намывацца контуры права,
будзе пратоптавацца
этыка кантынэнтаў,
дзіцячая постаць прагрэсу.

Штогадовая містэрыя роспачы,
якую перамагае патрэба жыць,
містэрыя трывогі,
што спараджае адчуваньне таямніцы,
містэрыя слабых і даверлівых —
добрых маўклівых людзей,
што ідуць за плыняй сьвятла.

Гэтая гісторыя,
у якой бачу толькі цябе.
Толькі твой твар.
Толькі твае рухі.
І па-за тым адбываецца
неймавернае празрэньне,
і пачынаюць верыць нават тыя,
хто мае падставы ня верыць,
і пачынаюць любіць тыя,
хто мае права на сваю нелюбоў.

І хай яднаецца дзіцячае дыханьне
з дыханьнем гісторыі,
і хай нашымі імёнамі поўніцца
сьпіс пакліканых сьведчыць і сьвяткаваць,
і хай кожны твой крок робіцца часткай вялікага поступу.

Кранаеш рукою цемру — і агукаецца вечнасьць.
Гаворыш сёньня "люблю" — не абрываецца тэкст.


+ + +

Людзі па сьнезе ідуць з калядой.
Кожны дом са сваёю бядой.
Кожная вёска прагне сьвятла.
Сьмерць мае форму крыла.

Столькі цудаў і столькі бед.
Сьмерць брыдзе за жывымі ўсьлед.
Сьмерці няёмка быць ім чужой,
ёй лягчэй быць мяжой.

А тут шырока лунае сьпеў.
І месяц вісіць, як заўжды вісеў.
І каляду вядуць, як заўжды.
І цёпла ў паветры ад гэтай хады.

І сьмерць разумее, з гэтай зімой
ёй цяпер ня зладзіць самой,
і рука ў руцэ, як усе,
клыпае пакрысе.

Каб тварылася каляда,
каб ня так лютавала бяда,
каб ратавалі сьпевы часьцей.
Толькі шкада, так шкада дзяцей.

Шкада, што іх закранула той
без канца і пачатку хадой,
што гісторыя сьмерці й жывых
палюе ўласна на іх.

Клыпае сьмерць. І зіме пара.
Левы нізкі бераг Дняпра.
Сьвятло пераходзіць глыбіні ўброд.
Усё як заўжды. Усё наадварот.


+ + +

Ведаю, як яму са мной нязручна,
як яго раздражняе мая навязьлівая прысутнасьць —
сьвет, што мае досыць сваіх клопатаў і турботаў,
ня мусіць пераймацца справамі яшчэ аднаго філолага.

Ня мусіць тлумачыць мне відавочнае —
нелагічнасьць любові,
невыпадковасьць лютасьці,
непазьбежнасьць сьмерці.
Ня мусіць суцяшаць маю несуцешнасьць,
ня мусіць абвяргаць маю паняверку.

Але й далей стаіць поруч, далей падбірае словы,
далей паказвае рукой на гарызонт і тлумачыць:
"ня будзе ў цябе іншага неба, ня будзе,
ня будзе іншае чарнаты
ды іншага сьвятла.

Ня зьменіцца нічога ў хітрым планаваньні неба.
Ня зьменіцца важкая пастава высокага правага берага.
Ня зьменіцца ейны голас, ня зьменіцца злом вострых скулаў.
І трывога, што ўсё гэта можа зьнікнуць — таксама ня зьменіцца.

Ты будзеш такім, якім ёсьць. І я такім, як раней.
Будзеш зьдзіўляцца мне, а я зьдзіўляцца табе —
дзіўны чалавек, які хоча ўсё зразумець,
і дзіўны сьвет, якому няма чаго тлумачыць".


+ + +

Хай гэта будзе сьпеў.
Хай гэта ня будзе плач.
Туман, што з ночы асеў,
выгавары, прабач.

Хай асьвятляюць сны
ў змроку рысы твае.
Хай да новай вясны
нам цеплыні стае.

Хопіць даўніх няўдач,
голасам стане гнеў.
Хай гэта ня будзе плач.
Хай гэта будзе сьпеў.

Хай у стылай журбе
золкам зазьзяе даль,
каб твой голас цябе
грэў і не пакідаў.

Хай ад змроку ўсяго
ратавацьме ў бядзе.
Хай адно аднаго
нас да сустрэчы вядзе.

Нават з гэтай жуды,
да якое ня звык,
нам сьпяваць і тады,
як сьпеў пераходзіць у крык.

Хай гэта потым мне
перакажа чужы.
Хай бліскавіца кране
прыцемкі на мяжы.

Дзень ідзе па сьлядах
сноў, што ў цемры глядзіш.
І вось цяпер толькі птах
трывожыць начную ціш.

І быццам цябе не было,
толькі сьвятло ўначы
зьзяе, нібы крыло
на залатым плячы.


Шульц. Псалмы

З Трансыльваніі, Славоніі, Букавіны прыходзілі акрыялыя, поўныя запалу сьведчыць, гарачым і ўзрушаным словам апавядаючы свае гісторыі. Яны ішлі, забінтаваныя і згорбленыя, патрасаючы ўжо не патрэбнымі пратэзамі, зрываючы пластыры з вачэй і павязкі са скрафулаў

Бруна Шульц. "Санаторый пад клепсідрай"

1

Я той, хто ня здатны нічога спыніць,
як тысячы тых, хто ня здатны нічога спыніць,
тысячы тых, хто нават у фрэсках сьмерці
да апошняга хоча разгледзець логіку твайго майстэрства.
Што чуеш ты, беручы мяне ў рукі, як жалейку?
Які лёгачны боль перадаеш сваім шэптам?
Як па гэтым гучаньні застольных песень забойцаў
мне выпісваць партытуру прабачэньня?
Тысячы тых, праз каго будзе прамаўляць немата,
кім цяпер запаўняецца адрасная кніга гісторыі, стаяць
на парозе сьмерці, як на парозе дома з нанова ўрэзанымі замкамі.
Ня ўсе ноты гэтага сьвету бяруцца Госпадам.
Але ўсё, прамоўленае намі, можа быць нашым апраўданьнем.
Усё, прамоўленае намі. Усё, намі замоўчанае.

2

Калі ты думаў, што я забыў — я не забыў.
Калі ты думаў, што я дараваў — я не дараваў.
Буду перапытваць, як дзіця: што там з маім ворагам?
Што сёньня ты паслаў яму? Які дэман сёньня ломіць яго мову?
Не ўціхамірвай ворагаў маіх у горадзе маім.
Дай ім выгараць сьмяротным агнём, як бібліятэкам.
Дай ім адчуць, як іх працягласьць абрываецца, нібы сьпеў
асуджаных. Як сьмерць здымае мерку зь іхных плячэй.
Чаму я, пакінуты сам-насам са сваім гневам,
далей прашу ў цябе дазволу ненавідзець,
чаму ты нас стрымліваеш у нашым праве не капаць сабе магілы?
Засьвечваецца неба, нібы расплюшчанае вока жывёлы.
Асобна ў змроку стаяць відавочцы — тыя, хто выжыў,
але да самае сьмерці так і не наважыўся загаварыць.

3

Твораны з гліны тваімі жорсткімі пальцамі,
пазначаны крывёю тваёй падскурнай вохры,
сьведчу сёньня пра задуму тваю — хімэрную й відавочную,
пра тое, пра што ўсе маўчаць: пра крохнасьць творанага табой.
Вылепленыя з гліны, ці мусім маўчаць там,
дзе ты знарок не знаходзіш словаў?
Забытыя табой, ці мусім апраўдваць
тваю фатальную забойчую няўважнасьць?
Цьвярдзее на сонцы кераміка маёй душы, напоўненая смуткам.
Калі ты маўчыш, я скажу замест цябе:
зло — ня штось неназванае і безыменнае,
зло мае форму і зьмест, якія ты яму надаў.
Тое, што табе ўдалося найлепш: тымі ж словамі
казаць пра любоў і казаць пра нянавісьць.

4

Нават калі гэта не пра любоў — гэта ўсё адно пра любоў.
Нават калі цябе не існуе — адсутнасьць твая
дае надзею тым, у каго ўвогуле няма нічога,
хто знаходзіць сярод руінаў старыя школьныя падручнікі.
Нават цемра твая складаецца са спрэсаванага,
загорнутага ў чорнае сьвятла — таго сьвятла,
што б’ецца з разарваных канвэртаў і кішэняў,
што закладаецца між старонак, як лісьце трыпутніка.
Нават калі гэта не пра веру — гэта ўсё адно пра тое,
як мы заступаем за межы свайго бяссільля,
асьлепленыя тым неперарыўным сьвятлом.
Лепленыя цяжка і палка, твораныя зь цемрыва,
вынятыя зь вечнасьці, поўныя памяці і любові,
імі ж і агучаныя — памяцьцю і любоўю.

Пераклаў з украінскай Андрэй Хадановіч